Hai nhà lãnh đạo vào ngày thứ Năm đã đồng ý nối lại đàm phán thương mại nhằm giải quyết các tranh chấp liên quan đến thuế quan và nguồn cung đất hiếm — những yếu tố then chốt trong căng thẳng giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới.

Ông Trump thừa nhận quan hệ thương mại với Trung Quốc đã “chệch hướng đôi chút,” nhưng khẳng định hiện tại “tình hình đang rất khả quan” và hai bên sẽ sớm tổ chức thêm một vòng đàm phán “tại một địa điểm sẽ được xác định sau.”

Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent, Bộ trưởng Thương mại Howard Lutnick và Đại diện Thương mại Jamieson Greer sẽ đại diện cho ông Trump tham gia vòng đàm phán tới.

“Tình hình rất phức tạp, và chúng tôi đã xử lý ổn thỏa,” ông Trump phát biểu tại Phòng Bầu Dục. “Chúng tôi tập trung làm rõ một số điểm, chủ yếu liên quan đến nam châm đất hiếm và một số vấn đề khác.”

Cuộc gọi hôm thứ Năm đánh dấu một diễn biến mới trong mối quan hệ đầy biến động giữa Mỹ và Trung Quốc kể từ khi ông Trump trở lại Nhà Trắng. Trước đó một ngày, ông còn phàn nàn trên mạng xã hội rằng ông Tập là người “VÔ CÙNG KHÓ ĐỂ ĐẠT ĐƯỢC THỎA THUẬN.”

Tuy nhiên, vẫn chưa rõ liệu cuộc gọi này có thể tạo ra hòa bình thương mại lâu dài giữa hai nước hay không, đặc biệt là liên quan đến các lô hàng khoáng sản chiến lược mà các doanh nghiệp Mỹ đang rất cần đến.

Ông Trump không cho biết liệu Bắc Kinh có đồng ý đẩy nhanh quy trình cấp phép xuất khẩu nam châm đất hiếm hay không. Ngoài ra, cũng chưa rõ ông đã nhượng bộ những gì trong trao đổi với ông Tập.

Bộ Ngoại giao Trung Quốc cho biết trong một tuyên bố rằng ông Trump đã nói với ông Tập rằng sinh viên Trung Quốc vẫn được hoan nghênh sang Mỹ học tập, dù Washington gần đây đã siết chặt việc cấp visa và hủy thị thực của một số sinh viên nước ngoài.

“Sinh viên Trung Quốc vẫn đến. Không vấn đề gì. Chúng tôi rất vinh dự được đón họ,” ông Trump phát biểu sau đó.

Phía Trung Quốc đưa ra tuyên bố với giọng điệu gay gắt hơn so với Tổng thống Mỹ. Bộ Ngoại giao Trung Quốc nói rằng ông Trump là người đã yêu cầu thực hiện cuộc gọi này. Ông Tập đã kêu gọi Washington dỡ bỏ các “biện pháp tiêu cực” mà Mỹ đã và đang áp lên Trung Quốc.

Ông Tập cũng cho biết Bắc Kinh đã tuân thủ các điều khoản trong thỏa thuận đình chiến thuế quan đạt được giữa hai nước hồi tháng trước tại Geneva, dù các quan chức Mỹ vẫn phàn nàn rằng Trung Quốc quá chậm trong việc dỡ bỏ các biện pháp kiểm soát xuất khẩu đất hiếm.

“Nhiều hiểu lầm đã xuất hiện quá nhanh kể từ cuộc gặp tại Geneva, vì vậy không nên đặt quá nhiều kỳ vọng lên vòng đàm phán sắp tới,” bà Cutler nhận định.

Ông Trump cho biết cuộc trao đổi kéo dài 90 phút chủ yếu tập trung vào vấn đề thương mại, trong khi bản thông cáo từ phía Trung Quốc cho thấy ông Tập đã cảnh báo Tổng thống Mỹ về vấn đề Đài Loan, sau khi có thông tin cho thấy Mỹ đang tăng cường cung cấp vũ khí cho hòn đảo này.

Thỏa thuận mong manh

Dù vậy, không phải mọi tuyên bố từ chính quyền Trump trong ngày thứ Năm đều mang tính tích cực. Bộ trưởng Thương mại Howard Lutnick kêu gọi siết chặt hơn nữa việc thực thi các biện pháp kiểm soát xuất khẩu nhằm ngăn Trung Quốc chiếm đoạt công nghệ có thể phục vụ tham vọng phát triển trí tuệ nhân tạo và hàng không của Bắc Kinh.

“Trong cuộc đua giành quyền thống trị AI, họ đang đi sau chúng ta, nhưng họ đang hợp sức với chính phủ để vượt mặt chúng ta,” Lutnick phát biểu trong một phiên điều trần tại Quốc hội.

Chủ tịch Tập so sánh mối quan hệ Mỹ – Trung như “một con tàu khổng lồ” và cho rằng cả hai nhà lãnh đạo cần “điều lái đi đúng hướng,” đồng thời nhấn mạnh “điều đặc biệt quan trọng là phải tránh được các yếu tố gây rối và xáo trộn,” theo tuyên bố của Bộ Ngoại giao Trung Quốc.

Các cuộc đàm phán thương mại giữa hai bên đã rơi vào bế tắc sau cuộc gặp ngày 12 tháng 5 tại Geneva, khi cả Mỹ và Trung Quốc đều cáo buộc đối phương vi phạm thỏa thuận nhằm giảm thuế quan từ các mức cực kỳ cao trước đó.

Cuộc điện đàm giữa hai nhà lãnh đạo đánh dấu lần tiếp xúc chính thức đầu tiên được biết đến kể từ khi ông Trump nhậm chức. Cuộc trò chuyện gần nhất giữa ông Trump và ông Tập diễn ra vào tháng 1, trước lễ nhậm chức của Tổng thống Mỹ.

Những điểm căng thẳng

Từ lâu, ông Trump đã cho rằng chỉ có đối thoại trực tiếp với ông Tập mới có thể giải quyết khác biệt giữa hai quốc gia, nhưng nhà lãnh đạo Trung Quốc lại tránh tiếp xúc trực tiếp, thay vào đó để các cố vấn đàm phán những vấn đề then chốt.

Ngay cả khi các điểm nóng như đất hiếm và visa được tháo gỡ, hai bên vẫn chỉ có một khoảng thời gian rất ngắn để giải quyết toàn bộ bất đồng. Các trưởng đoàn đàm phán thương mại Mỹ và Trung Quốc chỉ mới nhất trí về việc tạm thời giảm thuế trong vòng 90 ngày tại cuộc gặp tại Geneva tháng trước, trong khi vẫn tiếp tục hướng đến một thỏa thuận toàn diện hơn.

Quá khứ cho thấy sẽ cần rất nhiều thời gian để đạt được một thỏa thuận sau cùng. Năm 2018, trong nhiệm kỳ đầu tiên của ông Trump, hai nước từng tuyên bố “tạm gác lại” tranh chấp sau một vòng đàm phán, nhưng Mỹ sau đó nhanh chóng rút khỏi thỏa thuận, khiến quá trình đàm phán và áp thuế kéo dài thêm hơn 18 tháng trước khi đôi bên ký thỏa thuận “Giai đoạn Một” vào tháng 1 năm 2020.

Một trong những mục tiêu lớn của Trung Quốc lần này là tìm cách nới lỏng các biện pháp kiểm soát xuất khẩu của Mỹ đối với các loại chip tiên tiến, vốn đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển công nghệ AI và hiện đại hóa quân sự. Đây có thể trở thành điểm mấu chốt trong các cuộc thảo luận tại Washington — nơi cả hai đảng Dân chủ và Cộng hòa hiếm khi đồng thuận, nhưng cùng cho rằng Bắc Kinh là mối đe dọa an ninh quốc gia.

Ngoài những căng thẳng kinh tế, đối đầu địa chính trị cũng đang leo thang. Trong tháng này, các quan chức Bộ Ngoại giao Trung Quốc đã lên tiếng phản đối tuyên bố của Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Pete Hegseth tại một hội nghị quân sự ở Singapore, trong đó ông Hegseth cho rằng Trung Quốc đang là mối đe dọa với Đài Loan — hòn đảo tự trị mà Bắc Kinh tuyên bố chủ quyền.

— Với sự hỗ trợ của Josh Xiao, Alan Wong, Colum Murphy, và George Lei