Khi Tổng thống Donald Trump lần đầu đề xuất cấm TikTok cách đây hơn năm năm vì lo ngại an ninh quốc gia, ứng dụng của ByteDance (Trung Quốc) vẫn là niềm ghen tị của ngành công nghệ toàn cầu.

Thuật toán vượt trội của TikTok đã định hình lại cả ngành mạng xã hội, khi không chỉ giữ chân người dùng bằng bài đăng từ bạn bè, mà còn liên tục đề xuất video dựa trên từng thói quen tương tác nhỏ nhất.

Bắc Kinh khi đó lập tức vạch ra một lằn ranh đỏ: họ sẽ không bao giờ từ bỏ “viên ngọc quý” của ngành công nghệ tiêu dùng này. Giới chức Trung Quốc cáo buộc Washington tìm cách cướp đoạt tài sản tư nhân, thậm chí sửa luật xuất khẩu để cấm bán thuật toán đứng sau “bí kíp thành công” của TikTok.

Giờ đây, lập trường cứng rắn ấy dường như đã dịu lại, ít nhất là trên bề mặt. Trong khi ông Trump tuyên bố đạt được thỏa thuận cho phép TikTok tiếp tục hoạt động tại Mỹ với định giá 14 tỉ USD, thì Bắc Kinh gần như không tiết lộ gì về nội dung đàm phán. Truyền thông nhà nước Trung Quốc chỉ liên tục mô tả đây là “kết quả đôi bên cùng có lợi”. Vậy câu hỏi lớn nhất mà người Mỹ cần đặt ra là: ông Trump đã phải nhượng bộ điều gì để giữ TikTok?

Không loại trừ khả năng Trung Quốc có thể rút lại cam kết bất cứ lúc nào, hoặc các điều khoản thỏa thuận không đáp ứng được tiêu chuẩn pháp lý của Mỹ. Hai bên dường như vẫn chưa đạt đồng thuận hoàn toàn. Dù ông Trump đã ký sắc lệnh hôm thứ Năm (25.9) thúc đẩy kế hoạch để các nhà đầu tư Mỹ mua lại hoạt động TikTok tại Mỹ, Bắc Kinh vẫn chưa công khai xác nhận liệu họ có phê duyệt hay không. Tuy vậy, đây lại là thời điểm hợp lý để Chủ tịch Tập Cận Bình “từ bỏ” TikTok. Dưới thời ông Joe Biden, một đạo luật đã được Quốc hội thông qua với sự ủng hộ của cả hai đảng, yêu cầu TikTok phải bị bán lại hoặc rút khỏi Mỹ. Vì thế, về mặt pháp lý, ứng dụng này không còn đường sống.

Sau hơn nửa thập kỷ, Washington và Bắc Kinh đang vướng vào nhiều căng thẳng lớn hơn, từ thuế quan, nam châm đất hiếm đến chip bán dẫn tiên tiến. Trong bối cảnh đó, những dòng mã đứng sau TikTok đã trở thành một trong những điểm nghẽn cản trở nỗ lực bình ổn quan hệ song phương. Với áp lực giảm phát và bất ổn kinh tế vĩ mô, ông Tập có những mối lo cấp bách hơn.

Ngược lại, ông Trump đã biến việc “giữ lại TikTok” thành một phần trong chiến dịch tranh cử. Ông từng khẳng định ứng dụng này giúp mình trở thành “ngôi sao” và tiếp cận cử tri trẻ. Trong khi đó, TikTok không hoạt động ở Trung Quốc, và theo thời gian, có thể thấy ứng dụng này quan trọng với ông Trump nhiều hơn là với ông Tập. Điều đó chỉ khiến Bắc Kinh có thêm đòn bẩy để tận dụng.

Tân Hoa xã đưa tin hai bên đã đạt được khuôn khổ đồng thuận không chỉ về TikTok, mà còn liên quan đến việc gỡ bỏ rào cản đầu tư và thúc đẩy hợp tác kinh tế – thương mại. Điều này cho thấy khả năng cao phía Mỹ đã nhượng bộ gì đó để đổi lấy việc TikTok tiếp tục hoạt động. Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent cho biết chính “nguy cơ TikTok biến mất tại Mỹ” là yếu tố quyết định khiến Bắc Kinh đồng ý ngồi vào bàn đàm phán.

Tuy nhiên, chính ông Trump mới là người đã gia hạn thời hạn cấm TikTok tới bốn lần trong năm nay. Khi ứng dụng này tạm ngừng hoạt động vào tháng 1, ông lên tiếng rằng mình một tay đưa TikTok trở về, trong thông điệp gửi tới 170 triệu người dùng Mỹ. Rõ ràng, đã có sự đánh đổi nào đó sau hậu trường để giữ lại nền tảng mạng xã hội yêu thích của Tổng thống Trump.

Trong thỏa thuận mới, Trung Quốc vẫn giữ nguyên “lằn ranh đỏ” ban đầu: ByteDance vẫn là chủ sở hữu thuật toán cốt lõi của TikTok. Tuy nhiên, công ty sẽ cấp phép một bản sao cho liên danh Mỹ để “xây dựng lại từ đầu”. Hiện chưa rõ mô hình này có đáp ứng luật cấm TikTok của Mỹ hay loại bỏ hoàn toàn ảnh hưởng từ Bắc Kinh hay không. Nhưng sau tất cả, thuật toán vẫn nằm trong tay Trung Quốc. Việc cấp phép có thể là cách để ByteDance kiếm thêm tiền cho các mục tiêu khác.

Trong khi đó, bối cảnh công nghệ toàn cầu cũng đã thay đổi. Lĩnh vực video ngắn nay đầy rẫy đối thủ, từ YouTube Shorts của Alphabet đến Instagram Reels của Meta. Tại Mỹ, ByteDance vẫn gắn liền với TikTok, nhưng ở Trung Quốc, công ty đã chuyển hướng sang AI. Doubao, chatbot AI của hãng, hiện là ứng dụng AI có lượng người dùng hoạt động hàng tháng lớn nhất Trung Quốc, vượt cả DeepSeek. Mẫu AI mới nhất của ByteDance cũng đang đứng đầu bảng xếp hạng trong nước, chỉ xếp sau OpenAI và vượt qua các đối thủ như Qwen của Alibaba và DeepSeek.

Từng là trung tâm của tham vọng công nghệ toàn cầu, TikTok giờ có thể chỉ còn là một tài sản thương mại trong chiến lược lớn hơn của Bắc Kinh nhằm giành thế thượng phong về công nghệ tương lai. Ông Tập từng giữ vững lập trường khi đối đầu với ông Trump và kéo dài cuộc chiến thương mại. Nhưng nay, Bắc Kinh dường như đã chọn cách nhượng bộ. Việc để Nhà Trắng “giữ lại TikTok” có thể là cái giá họ sẵn sàng trả để đổi lấy lợi ích lớn hơn.

Trong cuốn sách xuất bản năm 2025 về mối quan hệ giữa Apple và Trung Quốc, nhà báo công nghệ Patrick McGee từng viết: “Ở Trung Quốc, ‘đôi bên cùng có lợi’ nghĩa là Trung Quốc có lợi hai lần.” Dù Nhà Trắng có thể đang ăn mừng vì thành công giữ lại một phiên bản TikTok tại Mỹ, nhưng điều Bắc Kinh âm thầm mang về mới là điều đáng lo ngại.