Bạn có từng đầu tư vào tiền mã hóa (crypto) chưa? Nếu có, chắc hẳn bạn hiểu cảm giác vừa phấn khích vừa bất an khi bước vào thế giới crypto — nơi được ví như “miền Tây hoang dã” (Wild West) của tài chính toàn cầu, với những cơ hội lớn đi kèm rủi ro khó lường.

Những ngày gần đây, câu chuyện quanh dự án AntEx của chủ tịch NextTech Nguyễn Hòa Bình lại làm giới đầu tư xôn xao. Nó gợi nhớ đến mặt tối của thị trường tài sản mã hóa – nơi hàng triệu token được tạo ra, nhưng phần lớn biến mất chỉ sau vài tuần. 

Theo đơn vị nghiên cứu Chainalysis, năm 2024 có hơn 2 triệu token mới ra mắt, trong đó khoảng 870.000 token (42,35%) được niêm yết trên các sàn phi tập trung (DEX). Tuy nhiên, chỉ 1,7% trong số này còn được giao dịch trong 30 ngày gần nhất. Phần lớn bị “bỏ hoang” hoặc liên quan đến các chiêu trò pump-and-dump – khi các đồng tiền mã hóa bị người phát hành thổi giá, thu hút nhà đầu tư rồi bán tháo, khiến giá sụp đổ và nhiều người “ôm túi rỗng”.

Cũng theo Chainalysis, tổng giá trị tiền mã hóa gửi đến các địa chỉ phi pháp năm 2024 ước đạt 51,3 tỉ USD. Con số thực tế có thể cao hơn, bởi các dòng tiền bất minh vẫn được phát hiện thêm theo thời gian. Tổng giá trị dòng tiền phi pháp đạt đỉnh 54,3 tỉ USD vào năm 2022 — gấp gần năm lần so với năm 2020. 

Trong khi đó, quy mô thị trường crypto vẫn tăng mạnh. CoinMarketCap cho biết tổng vốn hóa tài sản mã hóa toàn cầu đã đạt 4.270 tỉ USD, và theo JPMorgan Chase, con số này có thể vượt 10.000 tỉ USD vào năm 2030. Hiện có hơn 600 triệu người dùng, 850 sàn giao dịch và khoảng 60 quốc gia, vùng lãnh thổ đã ban hành khung pháp lý rõ ràng cho loại tài sản này.

Tại Việt Nam, cơ quan quản lý đã bắt đầu hành động. Bà Nguyễn Thị Minh Thơ, Phó Cục trưởng Cục Phòng chống rửa tiền (Ngân hàng Nhà nước Việt Nam), cho biết Nghị quyết số 5 là bước tiến quan trọng giúp Việt Nam thực hiện cam kết với Lực lượng đặc nhiệm tài chính quốc tế (FATF) trong lĩnh vực tài sản mã hóa. Nghị quyết này cũng góp phần khắc phục những hạn chế mà FATF đã chỉ ra, trong bối cảnh Việt Nam được đưa vào Danh sách xám từ tháng 6.2023 và phải thực hiện các cam kết cải thiện minh bạch tài chính.

Bà Thơ nhấn mạnh các quy định chặt chẽ về phòng chống rửa tiền và tài trợ khủng bố được đưa vào ngay từ giai đoạn thí điểm là điều cần thiết. Trong đó, có những yêu cầu cụ thể như: xác minh danh tính khách hàng với các giao dịch có giá trị từ 1.000 USD trở lên, giám sát liên tục và báo cáo các giao dịch đáng ngờ, lưu trữ dữ liệu trong nước tối thiểu 10 năm - gấp đôi thời hạn so với quy định hiện hành của Luật Phòng chống rửa tiền.

Những động thái này cho thấy Việt Nam đang bước từ “vòng ngoài” vào trung tâm của cuộc chơi tài chính số. Có thể nói, “miền Tây hoang dã” của thế giới crypto giờ đây đang dần được lập lại trật tự. Nếu bạn vẫn đang nắm giữ vài đồng coin trong ví, thì có lẽ đã đến lúc quan sát kỹ hơn xem cuộc chơi này sẽ thay đổi ra sao khi hành lang pháp lý được thiết lập.