Mark Sewards, một nghị sĩ Anh đại diện cho thành phố Leeds ở phía Bắc, mới đây vừa ra mắt nguyên mẫu chatbot AI đầu tiên có thể mô phỏng một nghị sĩ. Ngay lập tức, ông đối mặt với làn sóng chỉ trích dữ dội. Người dùng X gọi Sewards là “lười biếng” và lên án dự án là “kinh khủng.” Báo chí cũng chế giễu chatbot của ông là “kỳ quặc” và “ấp úng,” cho rằng nó không thể hiểu được giọng địa phương của Leeds.

Dù vậy, phần lớn chính trị gia cũng thường né tránh câu hỏi bằng những câu trả lời rập khuôn, và không phải ai cũng hiểu được chất giọng nặng đặc trưng của vùng phía Bắc nước Anh. “Thằng bé nhà hàng xóm đã chặn lối đi sau nhà bằng cái ghế sô-pha cũ và nó không chịu dọn đi,” một phóng viên của Guardian từng đặt câu hỏi như vậy cho chatbot của Sewards. AI đã đề nghị gọi cảnh sát để báo cáo về một phương tiện bị bỏ lại, và thú thực, câu trả lời này còn tốt hơn những gì tôi có thể đưa ra.

Nghị sĩ 35 tuổi thuộc Công đảng này đang tiên phong sử dụng AI để nâng cao hiệu quả trong công việc. Ngày càng nhiều người đang sử dụng AI để tạo ra bản sao kỹ thuật số của chính mình và mở rộng quy mô công việc. Người dẫn chương trình cánh hữu Dave Rubin thậm chí còn để AI thay mình dẫn chương trình YouTube khi ông nghỉ ngơi. Những hệ quả của xu hướng này rất rõ ràng, từ mất tính xác thực đến giảm chất lượng dịch vụ. Nhưng cũng không thể bỏ qua lợi ích dành cho những người có nguồn lực hạn chế, bởi chatbot mở ra một cách tương tác với người khác hoàn toàn mới, dù điều đó có thể khiến nhiều người cảm thấy khó chịu.

Tôi thừa nhận bản thân cũng từng lo ngại về những tác dụng phụ mà AI tạo sinh mang lại, từ làm suy giảm tư duy phản biện đến việc tạo ra các mối quan hệ độc hại. Nhưng người phát ngôn của Sewards cho biết chatbot mới là “một kênh bổ sung” để người dân liên hệ với ông, bên cạnh email và hộp thư thoại, và cách tiếp cận này có vẻ hợp lý và hữu ích trong việc khai thác công nghệ AI.

Với những người kiếm sống nhờ chuyên môn, bản sao AI mở ra cơ hội mở rộng quy mô kinh doanh. Brodie Sharpe là một chuyên gia vật lý trị liệu tại Melbourne và mang trong mình tinh thần khởi nghiệp. Từng bị chấn thương mãn tính khi chạy bộ, ông không chỉ điều trị cho người gặp vấn đề tương tự mà còn thực hiện 157 tập podcast Overcoming Proximal Hamstring Tendinopathy để chia sẻ kiến thức và thu hút khách hàng.

Khoảng một năm trước, Sharpe chi 2.000 đô la Úc (khoảng 1.300 USD) để thuê lập trình viên huấn luyện một chatbot bằng các tập podcast và tài liệu nghiên cứu học thuật về loại thương này. Sau đó, ông thông báo rằng người nghe có thể truy cập chatbot tư vấn “cá nhân hóa” với giá chỉ 8,99 đô la Úc mỗi tháng.

Trong vòng một năm qua, khoảng 50 người đã đăng ký sử dụng chatbot này và đặt đủ thứ câu hỏi, từ tác dụng của con lăn tập cơ đến cách luyện tập chạy bán marathon khi bị chấn thương PHT. Theo Sharpe, công cụ này mang lại cho ông khoản thu nhập thụ động khoảng 650 đô la Úc mỗi tháng, và sau chi phí thiết lập ban đầu, anh chỉ tốn thêm 20 đô la Úc một năm để duy trì hoạt động. Dù khoản thu này chưa đáng kể, công việc tay trái này vẫn có tiềm năng phát triển.

Sắp tới, ông dự định huấn luyện chatbot bằng cả những lời khuyên ông thường đưa ra qua các cuộc gọi Zoom với khách hàng. Nếu chatbot đưa ra lời khuyên mà ông không đồng tình thì sao? “Tôi không ngại điều đó,” anh nói, cho biết con bot được thiết kế để phản ánh những nghiên cứu chuyên sâu, không nhất thiết là chính Sharpe. “Miễn là những gì nó đưa ra đáng tin cậy.”

Tất nhiên, ranh giới giữa tinh thần khởi nghiệp và lạm dụng công nghệ là rất mong manh. Deepak Chopra đã ra mắt “bản sao kỹ thuật số” của chính mình vào năm ngoái với mức phí vài đô la. Nhưng sau 95 cuốn sách, một thương hiệu toàn cầu và khối tài sản khổng lồ, điều đó khiến người ta cảm thấy ông đang nhân bản chính mình đến mức cực đoan hơn là đổi mới thực sự.

Hay như Caryn Marjorie, một influencer nổi tiếng trên Snapchat, người đã trở thành triệu phú ở tuổi 24 sau khi ra mắt một chatbot tính phí 1 USD mỗi phút. Rất có thể, về lâu dài, chỉ những người giàu mới đủ khả năng tiếp cận chuyên gia bằng xương bằng thịt, còn phần còn lại phải giao tiếp với bản sao AI.

Tuy nhiên, không thể phủ nhận rằng thế giới đang ngày càng “nghiện” chatbot. Hơn 700 triệu người đang sử dụng ChatGPT mỗi tuần, và nếu tính cả người dùng các trợ lý AI của Google hay Meta thì con số này có thể vượt mốc một tỉ. Khi con người ngày càng quen thuộc hơn với việc trò chuyện cùng máy móc, việc dùng chúng như cầu nối đến các chuyên gia sẽ không còn là điều xa lạ. Nếu biết sử dụng đúng cách, AI có thể mở rộng khả năng tiếp cận và giảm tải khối lượng công việc. Ngược lại, nếu lạm dụng, chatbot sẽ biến nhiều tương tác của con người trở thành các bản sao rẻ tiền.