Theo những người am hiểu sự việc, các nhà đầu tư nắm giữ khoảng 20 tỉ nhân dân tệ sản phẩm quản lý tài sản bán thông qua Công ty Vận hành Tài sản Zhejiang Zhejin, có trụ sở tại Hàng Châu, đã không nhận được khoản thanh toán đến hạn vào cuối tháng 11. Tài liệu Bloomberg News xem được cho thấy tài sản cơ sở của các sản phẩm này là các khoản nợ của những doanh nghiệp bất động sản có liên quan đến Tập đoàn Sunriver Holding.

Hệ quả của vụ việc đã ảnh hưởng tới hàng ngàn nhà đầu tư, trong đó có nhiều công chức và nhân viên doanh nghiệp nhà nước. Làn sóng rút tiền sau đó càng làm gia tăng áp lực thanh khoản đối với nền tảng giao dịch, buộc đơn vị này phải đóng băng việc hoàn trả.

Đây là dấu hiệu mới nhất cho thấy lĩnh vực ngân hàng ngầm thiếu minh bạch của Trung Quốc đã cho phép cú trượt dài của bất động sản lan sang các khu vực khác của nền kinh tế và tạo ra một danh sách nạn nhân ngày càng dài. Cuộc khủng hoảng trở lại tâm điểm chú ý hồi tháng trước, sau khi China Vanke, từng là nhà phát triển lớn nhất nước, làm thị trường chao đảo khi đề nghị hoãn trả nợ trái phiếu.

Vụ việc cũng phơi bày những điểm yếu cấu trúc tồn tại lâu nay trong mạng lưới ngân hàng ngầm khổng lồ của Trung Quốc. Không giống các tổ chức cho vay truyền thống phải tuân thủ yêu cầu nghiêm ngặt về vốn và dự phòng rủi ro, các trung gian tài chính ngoài hệ thống ngân hàng được quản lý hoạt động với ít ràng buộc hơn, làm tăng nguy cơ lây lan sang các lĩnh vực khác khi gặp trục trặc.

Nhiều nhà đầu tư cho biết họ mua sản phẩm từ nền tảng này, trước đây có tên là Sàn Giao dịch Tài sản Tài chính Chiết Giang, do tin tưởng vào việc đơn vị có phần sở hữu của các tổ chức được nhà nước hậu thuẫn. Tuy nhiên, sau khi dần chuyển sang sở hữu tư nhân chiếm đa số trong những năm gần đây, một số nhà đầu tư không nhận ra rằng nền tảng này trên thực tế đã trở thành kênh tài trợ chuyên biệt cho Sunriver, một tập đoàn hoạt động trong các lĩnh vực từ phát triển bất động sản đến du lịch.

Chính quyền địa phương đã tước tư cách cung cấp dịch vụ giao dịch tài sản tài chính của nền tảng này từ tháng 10 năm ngoái. Zhejin Asset, Sunriver và cơ quan giám sát dịch vụ tài chính địa phương chưa phản hồi các yêu cầu bình luận của Bloomberg.

Theo tài liệu Bloomberg News xem được, phần lớn các sản phẩm tài chính trong vụ việc tại Chiết Giang do các công ty liên kết với Sunriver phát hành. Trước đây, Sunriver phụ thuộc nhiều vào các dự án bất động sản để tạo dòng tiền nhanh, nhưng đã gặp “khó khăn thanh khoản tạm thời” sau khi doanh số sụt giảm, một lãnh đạo tập đoàn nói với truyền thông địa phương. Vị này cho biết tổng tài sản của tập đoàn vào khoảng 60 tỉ nhân dân tệ, với nợ khoảng 40 tỉ nhân dân tệ.

Ít nhất 10 công ty liên kết của Sunriver, nhiều trong số đó là doanh nghiệp bất động sản, đã vỡ nợ thương phiếu trong hơn một năm qua, theo thông báo của Công ty Sàn Giao dịch Thương phiếu Thượng Hải.

Nhận thức rõ các rủi ro gắn với ngân hàng ngầm, giới quản lý Trung Quốc đã tăng cường siết chặt hoạt động rủi ro trong những năm gần đây. Năm 2018, họ cấm các quỹ vốn không tiêu chuẩn hóa và hạn chế hoạt động “kinh doanh kênh”, một thông lệ phổ biến giúp các ngân hàng truyền thống đưa tài sản ra ngoài bảng cân đối kế toán.

Nhà chức trách cũng ban hành các chỉ đạo không chính thức đối với công ty tín thác và sàn giao dịch tài sản tài chính, yêu cầu hạn chế tài trợ liên quan đến bất động sản và kiểm tra nghiêm ngặt năng lực tín dụng của các nhà phát triển.

Những biện pháp này ban đầu có tác dụng nhất định. Đến cuối năm 2019, quy mô tài sản trong lĩnh vực ngân hàng ngầm giảm xuống 84,8 ngàn tỉ nhân dân tệ, từ mức đỉnh 100,4 ngàn tỉ nhân dân tệ năm 2017, theo nghiên cứu của cơ quan quản lý ngân hàng. Kể từ đó, cơ quan này chưa công bố thêm dữ liệu cập nhật.

Rắc rối gần đây tại Chiết Giang là lời nhắc rằng vấn đề này chưa bao giờ thực sự biến mất. Nó có nguy cơ tiếp tục làm xói mòn niềm tin của các hộ gia đình vào hệ thống tài chính, nơi cơ hội sinh lời ngày càng khan hiếm. Năm 2022, một vụ lừa đảo bị cáo buộc trị giá nhiều tỉ đô la tại một số ngân hàng nông thôn ở tỉnh Hà Nam đã dẫn tới các cuộc đối đầu bạo lực giữa cảnh sát địa phương và người biểu tình đòi lại tiền.

Chính quyền tỉnh Chiết Giang đã thành lập một tổ công tác đặc biệt để xử lý cuộc khủng hoảng mới nhất và duy trì ổn định tài chính, xã hội. Tuy vậy, theo những người am hiểu, sẽ cần thời gian để tổ này đưa ra các giải pháp cụ thể nhằm hoàn trả cho nhà đầu tư.