Tháng 7 năm 2024, ngay trước cuộc tranh luận tổng thống đầu tiên và duy nhất giữa Donald Trump và Joe Biden, một nhóm phóng viên của Bloomberg Businessweek đã đến Mar-a-Lago để phỏng vấn ông Trump về chính sách kinh tế nếu ông tái đắc cử. Cuộc trao đổi kéo dài 90 phút, xoay quanh nhiều chủ đề quan trọng: Cắt giảm thuế, bãi bỏ quy định, quan hệ với Trung Quốc, vai trò của Cục Dự trữ Liên bang Fed và tương lai của Chủ tịch Fed Jerome Powell.

Sau buổi phỏng vấn, nhóm phóng viên đã tổng hợp lại những nội dung đáng chú ý nhất. Trong số đó, tất cả đều ngạc nhiên—thậm chí có phần bối rối—trước sự chủ động và nhiệt tình của ông Trump khi nhắc đến Tổng thống thứ 25, William McKinley. Ông Trump đã hai lần đề cập đến McKinley, mô tả ông là “tổng thống bị đánh giá thấp nhất” nhưng lại là người “đã làm nước Mỹ trở nên giàu có.”

McKinley nổi tiếng với chủ nghĩa bảo hộ và là tác giả của Đạo luật Thuế quan McKinley năm 1890, đạo luật từng nâng thuế nhập khẩu trung bình lên gần 50%—một trong những mức cao nhất trong lịch sử Mỹ. Việc Trump đặc biệt ngưỡng mộ người ông gọi là “Vua Thuế quan” đã trở thành dấu hiệu cảnh báo cho cuộc chiến thương mại toàn cầu mà ông phát động vào ngày 2 tháng 4, ngày mà ông gọi là “Ngày Giải phóng.”

Chính sách thuế quan toàn diện của ông Trump đã khiến thị trường chao đảo, đẩy chỉ số S&P 500 tới ngưỡng thị trường giá xuống và làm lợi suất trái phiếu dài hạn của Mỹ tăng vọt. Nhiều ông trùm Phố Wall—bao gồm cả những người từng ủng hộ ông Trump—đã phản ứng với sự lo ngại rõ rệt.

Ken Griffin gọi đây là “một sai lầm nghiêm trọng về mặt chính sách.” Bill Ackman cảnh báo về nguy cơ xảy ra “một cuộc chiến kinh tế mang tính hủy diệt.” Jamie Dimon nhận định suy thoái là “kịch bản rất có khả năng xảy ra.”

Động thái nhanh chóng, bất ngờ và toàn diện của ông Trump đối với các đối tác thương mại của Mỹ đã làm trầm trọng thêm tác động tiêu cực, dẫn đến tâm lý hoảng loạn lan rộng trên thị trường.

Giới đầu tư hoàn toàn không lường trước được tình huống này. Họ từng tin rằng Trump, dù khó đoán, vẫn sẽ ưu tiên thị trường chứng khoán tăng trưởng mạnh vì đó là thước đo thành công cá nhân của ông. Theo logic đó, Trump sẽ không bao giờ làm điều gì có thể gây hại cho thị trường.

Ngay cả các cố vấn kinh tế thân cận nhất của ông cũng đánh giá sai. Trong một thông báo gửi khách hàng năm ngoái, Scott Bessent—khi đó đang điều hành quỹ phòng hộ Key Square Group và hiện giữ chức Bộ trưởng Tài chính—dự đoán một “thời kỳ kinh tế bùng nổ” tương tự thập niên 1920 nếu Trump trở lại Nhà Trắng. Ông cho rằng lo ngại về thuế quan là không cần thiết vì “thuế quan làm tăng lạm phát.” Bessent viết thêm: “Khẩu súng mang tên thuế quan sẽ luôn nằm trên bàn, nhưng sẽ hiếm khi được sử dụng.”

Tuy nhiên, việc Trump bất ngờ đảo chiều vào ngày 9 tháng 4—chỉ vài ngày sau khi công bố áp thuế, ông lại tạm dừng với phần lớn quốc gia—đã khiến cơn biến động kinh tế thêm phần rối loạn. Dù đã nới lỏng một số biện pháp, ông vẫn đồng thời siết chặt các chính sách khác, bao gồm việc nâng thuế đối với hàng hóa Trung Quốc lên 145%.

Các động thái của Trump không chỉ tái định hình cấu trúc thương mại toàn cầu và các liên minh, mà còn làm dấy lên nghi ngờ về vai trò của đồng đô la Mỹ như đồng tiền dự trữ chủ đạo của thế giới. Tác động chính trị trong nước cũng không kém phần dữ dội. Một khảo sát do YouGov thực hiện ngày 8 tháng 4 cho thấy chỉ 16% người Mỹ tin rằng thuế quan của Trump sẽ cải thiện tình hình tài chính của họ, trong khi 55% cho rằng các chính sách này sẽ gây thiệt hại—một quan điểm nhất quán giữa các nhóm tuổi, giới tính, chủng tộc và thu nhập.

Khi nhiều người vẫn chưa hiểu rõ ý định thực sự của Trump, câu hỏi giá trị hàng nghìn tỷ đô la hiện nay là: ông sẽ làm gì tiếp theo? Có khả năng, rất có khả năng, rằng chính ông Trump cũng chưa biết. Nhưng nếu lật lại cuộc gặp gỡ vào tháng 7, có thể thấy ông đã để lộ nhiều điều về cách mình suy nghĩ—không chỉ về thương mại mà còn với các vấn đề khác.

Một tình huống kỳ lạ diễn ra giữa buổi phỏng vấn. Bernd Lembcke, quản lý lâu năm của Mar-a-Lago, tình cờ đi ngang qua. Trump lập tức ngừng cuộc trò chuyện và gọi ông đến gần. Với vẻ đầy tự hào, Trump yêu cầu ông công bố mức phí hội viên của câu lạc bộ: 700.000 USD. Nhưng giá đó sẽ sớm tăng. “Tháng Mười này sẽ tăng lên 1 triệu USD,” Lembcke nói, trong khi Trump mỉm cười hài lòng.

Thông điệp của Trump rất rõ: sau khi giành được đề cử của Đảng Cộng hòa và dẫn trước Biden trong cuộc đua vào Nhà Trắng, việc tiếp cận Mar-a-Lago—và Trump—sẽ có mức giá cao hơn. Đây là bất động sản cao cấp, và những người muốn bước vào đó vẫn đang chờ đợi. “Chúng tôi không thiếu người,” Lembcke nói. Trump tăng giá đơn giản vì ông có thể.

Trước làn sóng chỉ trích chính sách thuế quan, Trump và các đồng minh đã đưa ra nhiều lý do khác nhau, đôi khi mâu thuẫn, để biện minh cho mục tiêu: bảo vệ việc làm, đưa sản xuất về nước, loại bỏ thâm hụt thương mại, trừng phạt Trung Quốc và buộc các đồng minh "vô ơn" của Mỹ phải nhượng bộ. Nhưng cách ông ráo riết tái định hình thương mại toàn cầu thông qua đe dọa thuế quan cho thấy một lối tư duy khác—một chiến lược kinh tế phản chiếu mô hình vận hành của Mar-a-Lago.

Steve Bannon, cựu chiến lược gia trưởng của Trump, cho rằng ông nhìn nước Mỹ qua lăng kính của một nhà phát triển bất động sản. Theo ông, điều này lý giải vì sao Trump muốn áp thuế lên các quốc gia khác.

“Thông điệp của ông ấy là thị trường Mỹ phải được xem là bất động sản cao cấp,” Bannon giải thích. “Và để vào được, bạn phải trả giá cao.” Nói cách khác, nước Mỹ giống như Mar-a-Lago: một tòa biệt phủ mạ vàng mà nhiều người đang nỗ lực bước vào. “Đây là cốt lõi trong mô hình kinh tế của ông ấy,” Bannon nói, “rằng người nước ngoài sẽ phải trả mức giá cao để bước qua cánh cửa vàng. Đây không còn là thuế quan theo nghĩa truyền thống. Đây là nguồn thu mới nhằm giảm gánh nặng thuế cho doanh nghiệp và người dân Mỹ.”

Mọi tổng thống đều muốn để lại dấu ấn trong lịch sử. Trump, người từng bị luận tội hai lần, thất bại ngay lần tái tranh cử đầu tiên và bị gạt khỏi chính trường, có lẽ càng quyết tâm hơn. Động thái của ông trong tuần đầu tháng Tư cho thấy Trump đặt niềm tin tuyệt đối vào thuế quan như động lực phục hưng nước Mỹ—niềm tin rằng tăng mạnh chi phí tiếp cận thị trường Mỹ sẽ tạo ra sự thịnh vượng mới.

Tuy nhiên, những kế hoạch quy mô lớn thường là con dao hai lưỡi. Hai mươi năm trước, George W. Bush và Karl Rove từng theo đuổi một chiến lược tái cấu trúc chính trị sâu rộng, nhưng vấp phải sự phản đối của cử tri và thất bại gần như toàn diện. Gần đây hơn, Joe Biden cũng cố gắng đảo ngược xu hướng phi công nghiệp hóa kéo dài nhiều thập kỷ bằng các đạo luật lớn như Chips and Science, Giảm Lạm phát và Kế hoạch Giải cứu nước Mỹ—nhưng hệ quả lại là chi phí sinh hoạt tăng cao, khiến cử tri không hài lòng và tạo điều kiện để Trump trở lại.

Dù vậy, các tổng thống hiếm khi từ bỏ những ý tưởng lớn. McKinley, dù bị chỉ trích nặng nề vì chính sách thuế quan, vẫn giữ nguyên niềm tin rằng đó là con đường dẫn tới thịnh vượng. Sau khi đắc cử năm 1896, ông tiếp tục tăng thuế và dùng nó như công cụ đàm phán cho đến khi bị ám sát vào năm 1901.

Trump cũng chưa cho thấy dấu hiệu nhượng bộ. Việc tạm hoãn thuế với hơn 70 quốc gia nhanh chóng bị lu mờ trước các mức thuế cao ngất mà ông áp lên Trung Quốc. Cùng lúc đó, ông vẫn giữ nguyên mức thuế 10% diện rộng, cùng các mức riêng cho thép và ô tô. Ngay cả khi thông báo tạm hoãn, Trump vẫn công khai chỉ trích giới đầu tư vì “hoảng loạn” và khẳng định thị trường trái phiếu đang “bất ổn.” Ông không tỏ ra nghi ngờ bất kỳ quyết định nào của mình. “Mọi chuyện chưa kết thúc,” ông tuyên bố.

Dù vấp phải phản ứng trái chiều, ông Trump vẫn tỏ ra kiên định với chiến lược ban đầu—rằng, giống như McKinley, ông tin chủ nghĩa bảo hộ là chiếc chìa khóa mở ra sự phục hưng của nước Mỹ.