Nhà đầu tư đang kỳ vọng chứng khoán Việt Nam sẽ được nâng hạng lên thị trường mới nổi hạng hai trong kỳ đánh giá sắp tới của FTSE Russell. Đây là cột mốc được kỳ vọng sẽ mở ra cánh cửa mới thu hút dòng vốn đầu tư quốc tế, đặc biệt là từ các quỹ chỉ số và định chế tài chính lớn vốn đang áp dụng tiêu chuẩn phân bổ vốn dựa trên mức độ phát triển thị trường.

Tuy nhiên, câu hỏi quan trọng đặt ra là: các điều kiện nội tại đã đủ để bảo đảm cho sự dịch chuyển dòng vốn đó chưa?

Theo ông Nguyễn Sơn, Chủ tịch Hội đồng thành viên Tổng Công ty Lưu ký và Bù trừ Chứng khoán Việt Nam (VSDC), thời gian qua, Việt Nam đã tiến hành hàng loạt biện pháp kỹ thuật và pháp lý nhằm đáp ứng yêu cầu của các tổ chức xếp hạng. Từ việc ban hành Thông tư 68 cho phép nhà đầu tư nước ngoài đặt lệnh mua không cần ký quỹ, đến việc triển khai cơ chế cấp mã số giao dịch trực tuyến và mở rộng khả năng kiểm tra số dư liên ngân hàng, các bước đi này thể hiện rõ nỗ lực cải cách hạ tầng thị trường theo chuẩn quốc tế.

Một trong những cải tiến đáng chú ý là hệ thống giao dịch mới KRX chính thức vận hành từ tháng 5.2025, tạo nền tảng để triển khai các sản phẩm như giao dịch trong ngày, bán chứng khoán trở về, và xa hơn là bán khống. Cơ chế đối tác bù trừ trung tâm cũng được kỳ vọng sẽ giảm áp lực ký quỹ trước giao dịch, tăng khả năng thanh khoản và sự tham gia của các tổ chức đầu tư chuyên nghiệp.

Song song với hạ tầng, các cơ quan quản lý cũng đẩy mạnh các hoạt động xúc tiến đầu tư. Trong ba năm qua, các chương trình roadshow tại Mỹ, Anh, Singapore hay Australia được tổ chức đều đặn nhằm giới thiệu tiềm năng thị trường và cam kết cải cách từ phía Việt Nam. Những thông điệp về cải cách kinh tế, cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước và thúc đẩy kinh tế tư nhân theo tinh thần Nghị quyết 68 cũng được truyền tải mạnh mẽ đến giới đầu tư quốc tế.

Tuy vậy, triển vọng thu hút dòng vốn ngoại không hoàn toàn không có rào cản. Một trong những điểm đang gây tranh luận là đề xuất thay đổi cơ chế thuế đối với cá nhân chuyển nhượng chứng khoán. Bộ Tài chính đang xem xét đánh thuế 20% trên phần thu nhập tính thuế, thay vì 0,1% doanh thu như hiện tại. Mặc dù cơ chế này được kỳ vọng sẽ hợp lý và công bằng hơn về mặt thuế vụ, song lại đặt ra thách thức về tính minh bạch, khả năng xác định giá vốn, cũng như rủi ro tăng chi phí tuân thủ cho nhà đầu tư cá nhân lẫn tổ chức.

Ông Nguyễn Sơn thừa nhận mỗi phương án thuế đều có ưu nhược điểm riêng và cần được thảo luận kỹ lưỡng. Trong bối cảnh Việt Nam đang tìm cách cạnh tranh thu hút dòng vốn trong khu vực, bất kỳ thay đổi nào về chính sách thuế cũng nên được cân nhắc trên cơ sở hỗ trợ nhà đầu tư, đặc biệt là nhà đầu tư nước ngoài vốn có những chuẩn mực và yêu cầu minh bạch rất cao.

Rõ ràng, nâng hạng thị trường chỉ là điều kiện cần. Điều kiện đủ là khả năng duy trì cải cách nhất quán, đảm bảo tính thông suốt trong hoạt động đầu tư và tạo dựng lòng tin bền vững từ giới tài chính quốc tế. Việt Nam đang đi đúng hướng, nhưng dòng vốn sẽ chỉ thực sự đến nếu những cải cách đó được duy trì và vận hành hiệu quả trong thực tế.