Google, thuộc sở hữu của tập đoàn mẹ Alphabet, đang đối mặt với các vụ kiện đòi bồi thường tổng cộng ít nhất 12 tỷ euro từ hàng chục trang web so sánh giá trên khắp Liên minh châu Âu (EU). Các công ty này cáo buộc Google đã lạm dụng quyền lực và vị thế thống lĩnh thị trường để chiếm đoạt khách hàng của họ, theo Bloomberg News.

Các vụ kiện dân sự này bắt nguồn từ phán quyết năm 2017 của Ủy ban châu Âu, trong đó Google bị phạt 2,4 tỷ euro vì lợi dụng vị thế thống lĩnh trong lĩnh vực tìm kiếm để ưu tiên dịch vụ mua sắm của riêng mình. Phán quyết này đã kích hoạt làn sóng các vụ kiện nối tiếp, vốn bị trì hoãn nhiều năm do Google kháng cáo. Đến năm ngoái, một tòa án xác nhận rằng Google đã vi phạm luật chống độc quyền, giúp các nguyên đơn tại EU không cần phải chứng minh lại điều này trước tòa. Hiện nhiều vụ kiện đang được đẩy nhanh tiến độ.

Bloomberg News đã xác định được 12 vụ kiện dân sự chống lại Google đang diễn ra tại bảy quốc gia châu Âu. Dù không phải tất cả các bên liên quan đều công khai giá trị của vụ kiện, chín trong số đó có tổng giá trị vượt 12 tỷ euro.

Những vụ kiện này mở ra một mặt trận mới trong cuộc chiến pháp lý của Google tại châu Âu. Nếu các nguyên đơn giành chiến thắng, điều này có thể khuyến khích thêm nhiều công ty khác cũng kiện Google, ngoài các khoản phạt mà cơ quan quản lý EU đã đưa ra.

Theo giáo sư luật Christian Kersting từ Đại học Düsseldorf, các yêu cầu bồi thường trong các vụ kiện nối tiếp thường cao gấp nhiều lần so với mức phạt của EU đưa ra cho cùng một hành vi vi phạm. Ông cũng lưu ý rằng những vụ kiện này càng làm tăng áp lực pháp lý lên Google, đặc biệt khi Bộ Tư pháp Mỹ đang tìm cách buộc công ty này phải chia tách các mảng kinh doanh quảng cáo và công cụ tìm kiếm sau khi thua trong hai vụ kiện chống độc quyền trước đó.

Google phủ nhận tính hợp lệ của các vụ kiện dân sự tại châu Âu. Công ty này, hiện được định giá gần 2.000 tỷ USD vào đầu tháng 5, từ chối tiết lộ số vụ kiện đã được đệ trình liên quan đến phán quyết chống độc quyền, cũng như tổng giá trị các yêu cầu bồi thường.

Nhiều vụ kiện sẽ sớm được đưa ra xét xử. Cuối tháng 6, một thẩm phán tại London sẽ xem xét vụ kiện trị giá 1 tỷ bảng Anh (1,6 tỷ USD) của các trang web Kelkoo và Foundem (đã ngừng hoạt động). Đến tháng 9, tòa án tại Amsterdam sẽ nghe tranh luận trong vụ kiện của công ty Hà Lan Compare Group.

Hai phiên điều trần sẽ diễn ra tại Hamburg vào tháng 10, và các thẩm phán tại Berlin đã lên lịch hai phiên khác vào tháng 11, bao gồm vụ kiện trị giá 3,3 tỷ euro của Idealo, thuộc sở hữu của Axel Springer. Google cũng đang đối mặt với vụ kiện trị giá 2,1 tỷ euro từ Pricerunner của Thụy Điển, hiện thuộc sở hữu của Klarna, và vụ kiện 500 triệu euro từ trang web Ceneo của Ba Lan.

Trong khi đó, các đơn kiện mới vẫn tiếp tục được gửi lên. Một vụ kiện trị giá 900 triệu euro đã được đệ trình tại Amsterdam vào tháng trước thay mặt cho nhiều công ty, bao gồm PreisRoboter, một trang web của Đức đã ngừng hoạt động, và KuantoKusta của Bồ Đào Nha, theo công ty luật LitFin, đơn vị đệ trình vụ kiện. Tuần trước, tập đoàn Moltiply của Ý nói họ đã gửi thông báo cho Google yêu cầu bồi thường 2,97 tỷ euro, khi cho rằng trang web so sánh giá Trovaprezzi của họ đã chịu phải thiệt hại từ năm 2010 đến 2017.

Theo thời gian, một số nguyên đơn đã tăng mức bồi thường yêu cầu và tìm kiếm tài trợ từ các quỹ bên ngoài, với cáo buộc rằng Google vẫn tiếp tục vi phạm luật chống độc quyền. Họ cho rằng Google đã và đang thao túng kết quả tìm kiếm và không tuân thủ lệnh của EU từ năm 2017, qua đó tiếp tục duy trì vị thế thống trị về lưu lượng truy cập và lợi nhuận một cách không công bằng.

"Chúng tôi yêu cầu phải có biện pháp hiệu quả để xử lý hành vi lạm dụng này," Albrecht von Sonntag, đồng sáng lập Idealo, phát biểu vào tháng 2, khi công ty nâng mức đòi bồi thường từ 500 triệu euro lên 3,3 tỷ euro. "Internet không nên bị các tập đoàn độc quyền kiểm soát, gây thiệt hại cho người tiêu dùng, cạnh tranh công bằng và nền kinh tế châu Âu."

Google phủ nhận các cáo buộc này, khẳng định rằng định dạng hiển thị quảng cáo mà họ triển khai từ năm 2017 cho các trang web so sánh giá vẫn hoạt động tốt. Người phát ngôn của công ty cho biết Google không phân biệt giữa dịch vụ mua sắm của mình và dịch vụ của đối thủ. Ông cũng nhấn mạnh rằng hiện có hơn 1.550 trang web so sánh giá tại châu Âu sử dụng định dạng này — so với chỉ bảy trang vào năm 2017.

"Chúng tôi kiên quyết bác bỏ những vụ kiện này, vốn do các công ty đệ trình nhằm tìm kiếm lợi nhuận nhanh chóng thay vì đầu tư vào sản phẩm của chính họ," người phát ngôn của Google tuyên bố.

Ngoài các vụ kiện dân sự, EU đã phạt Google khoảng 8 tỷ euro kể từ năm 2017 vì các vi phạm chống độc quyền, dù một số khoản phạt đã được giảm nhẹ. Trong đó, Google bị phạt 2,4 tỷ euro trong vụ so sánh giá, 4,34 tỷ euro liên quan đến hệ điều hành Android và 1,49 tỷ euro vì các hợp đồng quảng cáo. Hiện tại, Google đang kháng cáo mức phạt liên quan đến Android, vốn đã được giảm bởi một tòa án cấp dưới. Khoản phạt trong vụ quảng cáo đã bị hủy, nhưng Ủy ban châu Âu vẫn có thể kháng cáo.

Dù đã được Ủy ban châu Âu xác nhận rằng Google vi phạm luật chống độc quyền, các vụ kiện dân sự hiện tại vẫn chắc phần thắng cho phía nguyên đơn. Họ phải chứng minh rằng hành vi của Google là nguyên nhân trực tiếp khiến họ mất doanh thu — điều mà giáo sư luật Christian Kersting nhận định là rất khó thực hiện.

"Các công ty phải loại bỏ những nguyên nhân khác," ông giải thích, nhấn mạnh rằng họ cần chứng minh sự sụt giảm doanh thu không phải do biến động thị trường hay chiến lược kinh doanh kém hiệu quả. "Điều này khiến quá trình trở nên rất phức tạp và tốn nhiều thời gian."

Việc thi hành phán quyết cũng là một thách thức khác. Giáo sư Kersting cho biết các vụ kiện dân sự là "một trụ cột trong việc thực thi luật chống độc quyền tại EU, ngang hàng với các biện pháp của cơ quan quản lý." Nhưng nếu nguyên đơn thắng kiện và Google từ chối thanh toán, họ có thể phải nhờ đến tòa án Mỹ can thiệp. Điều này có nguy cơ gây căng thẳng với Nhà Trắng, nhất là khi ông Donald Trump từng chỉ trích các cơ quan quản lý châu Âu vì "nhắm vào các công ty công nghệ Mỹ một cách quá đáng."

Trong khi đó, rắc rối pháp lý của Google không chỉ giới hạn ở châu Âu. Năm ngoái, Yelp đã đệ đơn kiện tại San Francisco, cáo buộc Google lạm dụng vị thế thống lĩnh trên thị trường, ưu tiên hiển thị các đánh giá từ hệ thống xếp hạng của chính mình thay vì từ các đối thủ cạnh tranh. Google phủ nhận cáo buộc này, cho rằng vụ kiện không có căn cứ.

— Với sự hỗ trợ của Samuel Stolton