Giá vàng giao ngay lần đầu tiên vượt mốc 4.000 USD/ounce, khi lo ngại về triển vọng kinh tế Mỹ và nguy cơ chính phủ phải đóng cửa tiếp thêm động lực cho đà tăng mạnh của kim loại quý này.

Đây là một cột mốc đáng chú ý đối với vàng, loại tài sản từng giao dịch dưới 2.000 USD chỉ hai năm trước. Với mức tăng hơn 50% tính từ đầu năm, vàng hiện mang lại lợi suất vượt trội so với cổ phiếu trong thế kỷ 21. Đà tăng này diễn ra bất chấp những bất ổn liên quan đến thương mại toàn cầu, lo ngại về tính độc lập của Cục Dự trữ Liên bang (Fed) và sự thiếu bền vững trong chính sách tài khóa của Mỹ.

Ngoài ra, căng thẳng địa chính trị ngày càng leo thang trong năm 2025 cũng khiến nhu cầu tìm đến tài sản trú ẩn gia tăng. Nhiều ngân hàng trung ương tiếp tục chiến lược tích trữ vàng như một phần của kế hoạch dự trữ ngoại hối dài hạn.

Đà tăng của vàng còn được củng cố bởi làn sóng phòng vệ tài sản từ nhà đầu tư, đặc biệt sau bế tắc ngân sách tại Washington. Chu kỳ cắt giảm lãi suất của Fed đã hỗ trợ giá vàng, do đây là tài sản không sinh lãi. Trong khi đó, các quỹ ETF được bảo chứng bằng vàng ghi nhận lượng vốn đổ vào lớn nhất trong hơn ba năm qua trong tháng 9.

“Việc vàng vượt mốc 4.000 USD không chỉ phản ánh tâm lý lo ngại mà còn là kết quả của quá trình tái cơ cấu danh mục đầu tư,” Charu Chanana, chiến lược gia tại Saxo Capital Markets, nhận định. “Khi dữ liệu kinh tế yếu đi và kỳ vọng cắt giảm lãi suất trở nên rõ ràng, lợi suất thực giảm xuống, còn cổ phiếu công nghệ do AI dẫn dắt lại bị định giá quá cao. Các ngân hàng trung ương đã đặt nền tảng cho đợt tăng giá, nhưng giờ đây nhà đầu tư cá nhân và quỹ ETF đang tiếp tục đẩy giá đi xa hơn.”

Trong phiên giao dịch ngày thứ Tư (8.10), giá vàng có lúc tăng tới 1,3%, lên mức kỷ lục 4.037,10 USD/ounce và dao động quanh 4.028,13 USD vào lúc 14:02 tại Singapore.

Thông thường, vàng tăng giá khi kinh tế hoặc chính trị rơi vào căng thẳng. Kim loại quý này từng vượt 1.000 USD sau khủng hoảng tài chính toàn cầu, đạt 2.000 USD trong đại dịch Covid-19 và chạm mốc 3.000 USD vào tháng 3, khi kế hoạch áp thuế của chính quyền Tổng thống Donald Trump gây chấn động thị trường toàn cầu.

Giờ đây, giá vàng tiếp tục lập đỉnh trong bối cảnh Tổng thống Trump chỉ trích Fed, đe dọa cách chức Chủ tịch Jerome Powell và tìm cách thay thế Thống đốc Lisa Cook. Những động thái này đặt ra dấu hỏi lớn về tính độc lập của ngân hàng trung ương Mỹ.

Một Fed sẵn sàng hạ lãi suất và chấp nhận mức lạm phát cao có thể tạo ra kịch bản hoàn hảo cho giá vàng tiếp tục tăng. Kim loại quý này vốn được xem là công cụ phòng ngừa lạm phát, nhưng lại chịu áp lực khi lãi suất cao khiến tiền mặt và trái phiếu hấp dẫn hơn.

“Chúng tôi cho rằng vàng sẽ đạt đỉnh theo chu kỳ khi thị trường đặt câu hỏi về tính độc lập của Fed,” nhóm phân tích tại Macquarie Bank viết trong một ghi chú ngày 30.9. “Nếu Fed bị chi phối và ban hành những chính sách sai lầm, giá vàng có thể còn tăng mạnh hơn nữa.”

Với mức tăng hiện tại, vàng đang trên đường ghi nhận năm tăng giá mạnh nhất kể từ thập niên 1970. Đó là thời kỳ Mỹ chấm dứt quy chuẩn vàng và lạm phát bùng nổ, khiến giá vàng tăng gấp 15 lần. Khi ấy, Tổng thống Richard Nixon gây sức ép buộc Fed phải hạ lãi suất. Dưới thời Chủ tịch Arthur Burns, Fed bị cho là chỉ cố gắng duy trì tính độc lập “một cách hạn chế” và cuối cùng đã để lạm phát vượt ngoài tầm kiểm soát vì lý do chính trị, theo một bản đệ trình gần đây của các chuyên gia chính sách tiền tệ.

“Lý do giới đầu tư nên cân nhắc vàng là vì khả năng đa dạng hóa danh mục,” Stephen Miller, cố vấn chiến lược đầu tư tại GSFM, cho biết. “Tâm lý này mới chỉ bắt đầu hình thành, và vàng sẽ ngày càng được xem là một phần thiết yếu trong chiến lược đầu tư thận trọng.” Ông dự báo giá có thể đạt 4.500 USD vào giữa năm sau.

Tỉ phú Ray Dalio hôm thứ Ba cũng khẳng định rằng vàng “chắc chắn” là tài sản trú ẩn an toàn hơn đồng USD. Ông cho rằng đợt tăng giá hiện tại có nhiều điểm tương đồng với giai đoạn thập niên 1970. Trước đó, Ken Griffin, nhà sáng lập quỹ Citadel, cũng nói rằng giá vàng tăng phản ánh sự lo ngại ngày càng lớn về sức mạnh của đồng bạc xanh.

“Việc giá vàng chạm mốc 4.000 USD không chỉ cho thấy nhu cầu tài sản trú ẩn tăng mạnh, mà còn phản ánh niềm tin suy giảm vào tài sản giấy trong bối cảnh rủi ro tài khóa và căng thẳng địa chính trị ngày càng gia tăng,” Hebe Chen, chuyên gia phân tích tại Vantage Markets ở Melbourne, nhận định. Tuy vậy, bà cho rằng thị trường có thể bước vào giai đoạn điều chỉnh trong ngắn hạn sau đợt tăng kéo dài.

Các ngân hàng trung ương vẫn là lực đẩy quan trọng cho xu hướng đi lên của vàng. Sau khủng hoảng tài chính toàn cầu, họ đã chuyển từ bán ròng sang mua ròng. Tốc độ mua tăng gấp đôi kể từ năm 2022, khi Mỹ và các đồng minh đóng băng dự trữ ngoại hối của Nga. Điều đó buộc nhiều quốc gia phải đa dạng hóa dự trữ, thay vì chỉ phụ thuộc vào đồng USD.

Lạm phát cao, cộng với lo ngại rằng Washington có thể sử dụng đồng tiền như công cụ trừng phạt, càng khiến vàng trở nên hấp dẫn hơn.

“Việc các ngân hàng trung ương tăng cường mua vàng là một thay đổi mang tính cấu trúc trong cách quản lý dự trữ ngoại hối, và chúng tôi không kỳ vọng xu hướng này sẽ đảo ngược trong ngắn hạn,” Lina Thomas, chiến lược gia hàng hóa tại Goldman Sachs, viết trong báo cáo tháng 9. “Chúng tôi dự báo đà tích trữ vàng của khối ngân hàng trung ương sẽ tiếp diễn trong ít nhất ba năm tới.”

Trong tuần này, Goldman đã nâng dự báo giá vàng tháng 12.2026 từ 4.300 USD lên 4.900 USD/ounce.

Ngoài vàng, các kim loại quý khác cũng tăng giá. Bạc tăng tới 2,3%, đạt 48,9389 USD/ounce, mức cao nhất kể từ tháng 4.2011. Giá bạch kim và palladium đồng loạt đi lên. Trong khi đó, chỉ số Bloomberg Dollar Spot Index tăng 0,2%.

— Với sự hỗ trợ của Jake Lloyd-Smith, Doug Alexander, Mark Burton, Andrew Janes, Yihui Xie, và Carlos Caminada