Tỉ phú Elon Musk hôm thứ Tư cho biết ông sẽ không còn là cố vấn chính thức cho tổng thống Donald Trump, làm dấy lên nhiều nghi vấn về tương lai của Bộ Hiệu quả Chính phủ (DOGE) — chương trình cải tổ nhà nước do chính ông dẫn đầu.

“Thời gian làm việc với tư cách Nhân viên Chính phủ Đặc biệt của tôi sắp kết thúc. Tôi xin cảm ơn Tổng thống @realDonaldTrump vì đã cho tôi cơ hội giúp chấm dứt nạn lãng phí ngân sách,” Musk viết trên mạng xã hội X, nền tảng do ông sở hữu. “Sứ mệnh của @DOGE sẽ ngày càng bền vững hơn khi trở thành một phần trong văn hóa điều hành của chính phủ.”

Theo quy định, tư cách quan chức tạm thời của Musk sẽ hết hiệu lực vào ngày 30 tháng 5, nhưng thời điểm chính xác còn tùy vào số ngày làm việc thực tế của ông. Một quan chức Nhà Trắng cho biết Musk đã bắt đầu quá trình kết thúc nhiệm kỳ vào tối thứ Tư. Đây là quyết định cá nhân và có sự đồng thuận, ủng hộ từ Tổng thống.

Quyết định này được đưa ra không lâu sau khi Musk công khai chỉ trích ưu tiên lập pháp lớn nhất của ông Trump — dự luật giảm thuế mang tên “Một dự luật đẹp tuyệt vời” — vì không giải quyết được vấn đề thâm hụt ngân sách liên bang.

Cũng trong tối thứ Tư, Tesla đã phản đối việc chính phủ Mỹ “đột ngột chấm dứt” các ưu đãi thuế về năng lượng — chính sách mà hãng xe điện này đã dựa vào trong nhiều năm qua. Nhiều nghị sĩ Cộng hòa đang thúc đẩy việc loại bỏ một số ưu đãi thuế dành cho năng lượng sạch và điện mặt trời nhằm giảm tác động ngân sách từ gói luật chi tiêu và thuế.

Chiến dịch tinh giản bộ máy chính phủ Mỹ của Musk đã tạo ra làn sóng chấn động ở Washington, khi một số cơ quan bị giải thể hoàn toàn và hàng chục ngàn nhân viên liên bang bị cho nghỉ việc hoặc nhận trợ cấp và tự nguyện rời biên chế. Tuy nhiên, chương trình này chưa đạt được mức tiết kiệm ngân sách như kỳ vọng ban đầu.

Tổng thống Trump ban đầu đặt thời hạn kết thúc chương trình là ngày 4 tháng 7 năm 2026, trao cho DOGE gần 18 tháng để hiện thực hóa cam kết tiết kiệm 2.000 tỉ USD ngân sách của Musk. Sau đó, mục tiêu này liên tục được điều chỉnh giảm xuống còn 1.000 tỉ rồi chỉ còn 150 tỉ USD.

Musk từng đùa rằng chức danh của ông tại Nhà Trắng là “giám đốc không làm gì,” và khẳng định bản thân không đóng vai trò then chốt trong chương trình. Dù vậy, ông nhanh chóng trở thành tâm điểm chỉ trích của những người phản đối dự án, đặc biệt khi ông là người giàu nhất thế giới tham gia cắt giảm bộ máy và chức năng của chính phủ liên bang.

Ông Trump và Elon Musk trước đó đều từ chối công bố kế hoạch kế nhiệm cho DOGE. Dự án này là ý tưởng riêng của Musk — kể cả tên viết tắt, vốn lấy cảm hứng từ meme về một con chó nổi tiếng trên mạng và gắn liền với niềm đam mê lâu năm của ông.

“DOGE là một triết lý sống, giống như đạo Phật,” Musk từng đùa trong một cuộc họp báo, hàm ý rằng chương trình sẽ tiếp tục vận hành dù ông không còn tham gia điều hành. “Đức Phật không còn sống. Nhưng chưa bao giờ có ai đặt ra câu hỏi: ‘Ai sẽ lãnh đạo đạo Phật?’ cả.”

Ba trợ lý thân cận đi cùng Musk trong cuộc họp đó — Steve Davis, Antonio Gracias và Anthony Armstrong — hiện đang giữ các vị trí chủ chốt trong những đơn vị quan trọng như Cơ quan Dịch vụ Tổng hợp, Cơ quan An sinh Xã hội và Văn phòng quản lý nhân sự Liên bang Mỹ. Đây là các cơ quan tích cực triển khai các nhiệm vụ cốt lõi của DOGE, bao gồm chống gian lận và cắt giảm chi tiêu công.

DOGE từng bị kiện vì vượt quá thẩm quyền và truy cập dữ liệu chính phủ một cách thiếu minh bạch. Một số tuyên bố về tiết kiệm ngân sách cũng bị cho là không chính xác, làm dấy lên nghi ngờ về trách nhiệm giải trình của chương trình. Musk cũng đối mặt với chất vấn về xung đột lợi ích, do ông là doanh nhân công nghệ có nhiều hoạt động kinh doanh liên quan đến hợp đồng liên bang.

Việc Musk tham gia sâu vào chính trường Mỹ đã vấp phải phản ứng dữ dội, đồng thời khiến giới đầu tư lo ngại về ảnh hưởng tiêu cực của điều đó lên các công ty do ông điều hành, đặc biệt là Tesla. Trong quý đầu năm nay, doanh số xe điện của hãng giảm xuống mức thấp nhất trong gần ba năm, còn giá cổ phiếu lao dốc, buộc nhiều chuyên gia Phố Wall phải điều chỉnh giảm kỳ vọng tăng trưởng.

Xe Tesla, các showroom và trạm sạc của hãng cũng trở thành mục tiêu cho các cuộc biểu tình và phá hoại. Mẫu Cybertruck đặc biệt bị những người chỉ trích Musk nhắm đến. Tổng thống Trump cùng các đồng minh đã công khai ủng hộ Musk, bao gồm sự kiện tại Nhà Trắng nơi ông Trump trực tiếp xem các mẫu xe Tesla và cuối cùng quyết định mua một chiếc Model S màu đỏ — một hình ảnh hiếm thấy và chưa từng có tiền lệ.

Musk thừa nhận ông gặp nhiều khó khăn khi cùng lúc điều hành các doanh nghiệp — Tesla, SpaceX, xAI, Neuralink và The Boring Company — trong khi vẫn đảm nhiệm công việc tại Washington.

Tháng 4, Musk nói với nhà đầu tư rằng ông sẽ sớm dành “nhiều thời gian hơn hẳn” cho Tesla, giúp cổ phiếu công ty tăng mạnh. Đầu tháng này, ông cho biết trong cuộc phỏng vấn với Bloomberg News rằng sẽ giảm chi cho các hoạt động chính trị vì “tôi nghĩ mình đã làm đủ rồi.”

— Với sự hỗ trợ của Mark Chediak