Tổng thống Donald Trump đang nỗ lực gỡ bỏ các chính sách hỗ trợ xe điện — điều mà theo báo cáo mới công bố gần đây, có thể khiến Mỹ tụt hậu so với phần còn lại của thế giới trong nhiều năm tới.

BloombergNEF lần đầu tiên hạ dự báo tiêu thụ xe điện tại Mỹ, cắt giảm 14 triệu chiếc khỏi kế hoạch bán hàng đến năm 2030 do tác động từ các chính sách mới. Cơ quan nghiên cứu này cho rằng Mỹ sẽ tụt hậu không chỉ so với Trung Quốc và châu Âu, mà còn đứng dưới cả mức trung bình toàn cầu cho đến năm 2040.

“Doanh số xe điện toàn cầu vẫn đang tăng, nhưng xu hướng theo từng quốc gia trở nên khác biệt hơn bao giờ hết,” nhóm phân tích của BNEF viết trong báo cáo công bố ngày thứ Tư, 18.6. Trong khi Trung Quốc được dự báo chiếm gần hai phần ba trong tổng số gần 22 triệu xe điện sạc ngoài (plug-in) bán ra toàn cầu trong năm nay — phần lớn nhờ các ưu đãi từ chính phủ — thì “mọi chính sách lớn về xe điện tại Mỹ đang bị đe dọa.”

Ngay trong ngày đầu quay lại Nhà Trắng hồi tháng 1, ông Trump đã ra lệnh xóa bỏ các ưu đãi và biện pháp hỗ trợ xe điện. Chính quyền của ông, cùng với Quốc hội do đảng Cộng hòa kiểm soát, đang triển khai các bước để nới lỏng tiêu chuẩn tiết kiệm nhiên liệu toàn quốc, loại bỏ ưu đãi thuế cho xe điện và tước quyền của bang California trong việc đặt ra giới hạn khí thải riêng.

Dự báo của BNEF cho rằng các quy định về mức tiêu thụ nhiên liệu và khí thải sẽ quay lại như trong nhiệm kỳ đầu của ông Trump, còn khoản tín dụng thuế lên đến 7.500 đô la Mỹ dành cho người mua xe điện sẽ kết thúc sau năm nay. Triển vọng tiêu thụ xe điện tại Mỹ có thể còn tồi tệ hơn, tùy thuộc vào kết quả của các tranh chấp pháp lý liên quan đến quyền của các bang được áp dụng quy định khí thải nghiêm ngặt hơn.

Tuần trước, một liên minh các bang do tổng chưởng lý California, ông Rob Bonta, dẫn đầu đã kiện chính quyền ông Trump nhằm ngăn việc bãi bỏ các chính sách cấp bang. “Nếu nỗ lực thu hồi quyền miễn trừ này thành công, tác động đối với doanh số xe điện tại California sẽ rất nghiêm trọng, và do ảnh hưởng lớn của bang này đối với thị trường xe điện toàn quốc, cả nước Mỹ sẽ bị tác động,” BNEF cảnh báo. “Nếu đồng thời loại bỏ các yêu cầu bắt buộc về nguồn cung và các chính sách ưu đãi từ phía cầu, doanh số xe điện tại Mỹ sẽ sụt giảm mạnh.”

Trong khi đó, Trung Quốc được kỳ vọng sẽ tiếp tục duy trì đà phát triển xe điện nhờ lợi thế kinh tế rõ rệt: đây là thị trường lớn duy nhất mà xe điện có giá trung bình thấp hơn xe chạy xăng cùng phân khúc. Nhu cầu cũng được thúc đẩy bởi chính sách gia hạn trợ cấp, khuyến khích người dân đổi xe cũ lấy xe điện hoặc hybrid mới.

BNEF dự báo thị trường xe điện tại Trung Quốc sẽ vượt quy mô toàn bộ thị trường ô tô Mỹ ngay trong năm tới. “Trung Quốc đang nổi lên như trung tâm sản xuất xe điện toàn cầu,” báo cáo nhận định, đồng thời ước tính quốc gia này chiếm gần 70% tổng sản lượng xe điện toàn thế giới trong năm ngoái.

Sự thống trị của Trung Quốc trong lĩnh vực sản xuất xe điện và chuỗi cung ứng pin là yếu tố làm gia tăng căng thẳng thương mại, đồng thời thúc đẩy làn sóng áp thuế từ lần công bố báo cáo trước của BloombergNEF. Liên minh châu Âu (EU) vừa áp thuế chống bán phá giá đối với xe điện nhập khẩu từ Trung Quốc trong vòng 5 năm bắt đầu từ tháng 10.2025, với thuế suất bổ sung từ 35% đối với hãng SAIC Motor đến 7,8% đối với Tesla.

“Nhiều nhà hoạch định chính sách đang chịu sức ép ngày càng lớn giữa các mục tiêu môi trường và những ưu tiên khác,” BNEF cho biết, đồng thời nhận định nhiều hãng sản xuất đã điều chỉnh hoặc âm thầm hủy bỏ mục tiêu phát triển xe điện từng công bố trước đó — bao gồm Toyota, Ford, Mercedes-Benz và Volvo.

Bên cạnh các biện pháp bảo hộ ngành sản xuất nội địa trước làn sóng xe điện giá rẻ từ Trung Quốc, EU cũng vừa nới lỏng tiêu chuẩn khí thải CO₂ bằng cách miễn phạt cho các hãng vi phạm trong năm nay và cho phép thời gian dài hơn để đạt các mục tiêu nghiêm ngặt hơn. Do thay đổi này, BNEF đã hạ dự báo doanh số xe điện tại các thị trường bị ảnh hưởng từ nay đến năm 2027 khoảng 19%, tương đương gần 2,6 triệu xe.

Vương quốc Anh — dù đã rời EU từ năm 2020 và duy trì chính sách tương đối cởi mở với hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc — hiện nổi lên như thị trường lớn thứ hai thế giới, chỉ sau Trung Quốc, về tỉ lệ xe điện. BNEF dự đoán xe điện sạc ngoài sẽ chiếm 40% thị phần tại Anh vào năm sau.