Các nhà đầu tư đã đổ xô vào các tài sản thân thiện với khí hậu trong năm nay, bất chấp những đợt thoái lui về chính sách và quy định tại Mỹ và châu Âu, trong bối cảnh trí tuệ nhân tạo (AI) đang thúc đẩy sự bùng nổ nhu cầu về hạ tầng năng lượng.

Theo dữ liệu từ Bloomberg Intelligence, tổng giá trị phát hành trái phiếu và các khoản vay xanh trên toàn cầu đã chạm mức kỷ lục 947 tỉ USD tính từ đầu năm đến nay. Cùng lúc đó, các chỉ số chứng khoán ngành năng lượng tái tạo đang hướng tới năm tăng trưởng đầu tiên kể từ năm 2020, với mức sinh lời vượt xa chỉ số S&P 500, trong khi cổ phiếu của các công ty công nghệ lưới điện vẫn tiếp tục được ưa chuộng.

Dòng vốn này là một điểm sáng đáng chú ý trong một năm mà tổng thống Mỹ Donald Trump ủng hộ nhiên liệu hóa thạch và dỡ bỏ các khoản trợ cấp cũng như luật pháp về năng lượng sạch. Châu Âu cũng đã bãi bỏ một số quy định môi trường khắt khe nhất do lo ngại về tăng trưởng và năng lực cạnh tranh.

Tuy nhiên, những tín hiệu chính sách rõ ràng hơn cùng với mức tăng dự kiến gần 4% nhu cầu điện năng toàn cầu — thúc đẩy bởi nhu cầu về AI, hệ thống làm mát và điện hóa — đang vực dậy sự lạc quan của các nhà đầu tư.

“Các khoản đầu tư xanh đang ngày càng được nhìn nhận như những quân bài chiến lược về công nghiệp và hạ tầng cốt lõi, thay vì chỉ là các giao dịch ESG ngách,” bà Melissa Cheok, Giám đốc nghiên cứu đầu tư ESG tại Sustainable Fitch cho biết. “Dòng vốn có khả năng đang chảy vào các lĩnh vực có doanh thu rõ ràng, có sự hỗ trợ về chính sách và nhu cầu mang tính cấu trúc, chẳng hạn như nâng cấp lưới điện và năng lượng tái tạo gắn liền với quá trình điện hóa.”

Các công ty và tổ chức phát hành liên kết với chính phủ tại khu vực châu Á - Thái Bình Dương đã huy động được 261 tỉ USD từ nợ xanh, tăng khoảng 20% so với năm trước, trong đó Trung Quốc và Ấn Độ là hai quốc gia chủ lực thúc đẩy triển khai năng lượng tái tạo, theo Bloomberg Intelligence. Trung Quốc ghi nhận mức kỷ lục 138 tỉ USD phát hành trái phiếu xanh, dẫn đầu bởi các ngân hàng lớn nhất nước này. Quốc gia này cũng đã lần đầu ra mắt trái phiếu chính phủ xanh tại thị trường London vào đầu năm nay.

Khái niệm được gọi là "greenium", tức chi phí vay thấp hơn đối với trái phiếu xanh, thể hiện rõ ở châu Á - Thái Bình Dương. Theo BloombergNEF, một số tổ chức phát hành đã nhận được mức chiết khấu hơn 14 điểm cơ bản (0,14%) trong tháng 11 nhờ việc sử dụng nhãn "xanh". Trái phiếu xanh thường được các doanh nghiệp sử dụng để huy động vốn cho việc chuyển đổi sang năng lượng tái tạo hoặc giao thông phát thải thấp.

BNP Paribas SA và Credit Agricole SA là những đơn vị bảo lãnh phát hành trái phiếu xanh hàng đầu trong năm nay. Theo các nhà nghiên cứu từ LSE Group, lượng trái phiếu xanh đang lưu hành đã tăng trưởng với tốc độ gộp hàng năm là 30% trong 5 năm qua và hiện chiếm khoảng 4,3% tổng giá trị phát hành toàn cầu.

Bà Crystal Geng, trưởng bộ phận nghiên cứu ESG khu vực Châu Á tại BNP Paribas Asset Management, cho biết việc lãi suất tại Mỹ hạ nhiệt và nhu cầu tái cấp vốn có thể thúc đẩy doanh số trái phiếu xanh toàn cầu lên tới 1.600 tỉ USD vào năm tới.

Cổ phiếu xanh đã trở thành nhóm dẫn dắt thị trường năm nay. Các chỉ số năng lượng sạch từ S&P Dow Jones Indices và WilderShares đã tăng lần lượt 45% và 60%, mặc dù cả hai vẫn ở mức thấp hơn so với các đỉnh kỷ lục năm 2021.

Các mã cổ phiếu năng lượng mặt trời và lưu trữ pin của Mỹ, bao gồm SolarEdge Technologies Inc., nằm trong nhóm tăng trưởng tốt nhất, trong khi các nhà sản xuất tuabin gió dẫn đầu đà tăng tại Trung Quốc và Đức. Ấn Độ đã nổi lên như một "điểm nóng" cho các đợt phát hành cổ phiếu lần đầu ra công chúng (IPO) ngành năng lượng tái tạo, với 11 thương vụ niêm yết huy động được hơn 1 tỉ USD và 6 công ty khác đang tìm cách huy động thêm hơn 3 tỉ USD. Năm ngoái, 14 công ty năng lượng tái tạo đã huy động được 2,4 tỉ USD thông qua IPO.

Tuy nhiên, không phải thị trường nào cũng hưởng lợi. Phát hành nợ xanh tại Mỹ đã giảm 7% xuống còn 163 tỉ USD trong năm nay và doanh số trái phiếu của các tổ chức siêu quốc gia cũng giảm một lượng tương đương. Trong khi đó, hoạt động huy động vốn tại Đức duy trì ổn định ở mức khoảng 79 tỉ USD.

Trong khi Ấn Độ ghi nhận khối lượng vay xanh kỷ lục đạt 7 tỉ USD, sự quan tâm mạnh mẽ từ các ngân hàng nước ngoài đã làm gia tăng sự cạnh tranh, khiến biên lợi nhuận tài chính bị thu hẹp từ 5% đến 10% đối với các dự án năng lượng tái tạo và các dự án khác, theo bà Jeanne Soh, đứng đầu bộ phận tài chính cấu trúc khu vực Châu Á tại Sumitomo Mitsui Banking Corp.

Doanh số nợ liên kết bền vững đã sụt giảm khoảng 50% trong năm nay xuống còn 165 tỉ USD trong bối cảnh những lo ngại về tình trạng tẩy xanh (greenwashing) gia tăng, theo dữ liệu từ Bloomberg Intelligence. Việc phát hành trái phiếu chuyển đổi cũng giảm hơn một nửa, còn 10,9 tỉ USD đối với các ngành công nghiệp khó cắt giảm khí thải.

Các xu hướng này có khả năng sẽ đảo ngược trong hai năm tới, theo ông Xuan Sheng Ou Yong, giám đốc quản lý danh mục khách hàng về đầu tư bền vững tại Robeco ở Singapore. Những thay đổi trong quy định về quỹ của châu Âu sẽ cho phép các nhà quản lý tài sản xác định những gì được coi là đầu tư bền vững, mở ra cánh cửa cho các khoản đầu tư cắt giảm khí thải trong các lĩnh vực gây ô nhiễm cao hơn, ông cho biết.

Nhìn chung, tổng khối lượng nợ bền vững toàn cầu đạt khoảng 1,6 ngàn tỉ USD trong năm nay, giảm hơn 8% so với năm 2024, theo dữ liệu của Bloomberg Intelligence. Ngoài ra, hơn 500 tỉ USD trái phiếu xã hội đã được bán ra tại Mỹ liên kết với Hiệp hội Chứng khoán Chính phủ Quốc gia (thường được gọi là Ginnie Mae), đơn vị bảo đảm nợ gốc và lãi cho các chứng khoán bảo đảm bằng thế chấp.

- Với sự trọ giúp của Rajesh Mascarenhas.