Các công ty tín dụng tư nhân đã chứng minh khả năng huy động vốn vượt trội, nhưng lại gặp khó trong việc giải ngân. Khi lượng tiền mặt chờ giải ngân ngày càng lớn mà chưa tìm được dự án phù hợp, họ bắt đầu rót vốn vào làn sóng xây dựng trung tâm dữ liệu phục vụ trí tuệ nhân tạo (AI) để duy trì sức ảnh hưởng trong bối cảnh các ngân hàng đang lấy lại vị thế thống lĩnh trên thị trường cho vay doanh nghiệp.

Những tập đoàn quản lý tài sản lớn nhất thế giới, như “gã khổng lồ” bất động sản Blackstone, đang đặt cược lớn vào lĩnh vực này. Gần đây, Meta Platforms đã chọn Pacific Investment Management Co. (PIMCO) và Blue Owl Capital dẫn đầu thương vụ tài trợ trị giá 29 tỉ USD nhằm mở rộng trung tâm dữ liệu tại vùng nông thôn bang Louisiana. Trong khi đó, Ares Management đặt mục tiêu huy động hơn 8 tỉ USD để tài trợ cho các cơ sở hạ tầng đặt tại London, Nhật Bản và Brazil.

Về bản chất, đầu tư vào hạ tầng kỹ thuật số là một bước đi hợp lý đối với các tổ chức cho vay tư nhân. Họ đang mở rộng sang lĩnh vực tài chính dựa trên tài sản (asset-based finance), hình thức cho vay được đảm bảo bằng dòng tiền từ các tài sản cụ thể như khoản phải thu từ thẻ tín dụng. Tương tự các tòa nhà văn phòng, trung tâm dữ liệu cũng tạo ra dòng tiền ổn định nhờ hợp đồng thuê dài hạn với khách hàng.

Các nhà cho vay tư nhân rõ ràng rất muốn tham gia sâu hơn vào thị trường này. Sau khi huy động hàng ngàn tỉ USD trong vài năm qua, họ lại gặp khó khăn trong việc giải ngân hiệu quả. Giờ đây, khi thị trường cho vay hợp vốn đã mở cửa trở lại cho các doanh nghiệp có xếp hạng tín dụng thấp và các ngân hàng đang nối lại các thương vụ tài trợ mua lại quy mô lớn, các quỹ đầu tư thay thế buộc phải tìm loại tài sản mới để rót vốn.

Vận hành trung tâm dữ liệu có thể mang lại lợi nhuận cao. Ví dụ, Terawulf, một công ty khai thác tiền mã hóa niêm yết tại New York, đã mở rộng sang lĩnh vực này và vừa ký hợp đồng kéo dài 10 năm, cung cấp 60 megawatt công suất cho Core42, công ty con của tập đoàn công nghệ G42 đặt trụ sở tại Abu Dhabi. Ở cấp độ đầu tư vốn, công ty kỳ vọng hoàn vốn sau 5 năm. Ngay cả khi chỉ xây dựng và cho thuê các “vỏ trung tâm dữ liệu” (powered shell), tức cơ sở hạ tầng cơ bản cung cấp điện năng, làm mát và kết nối Internet, biên lợi nhuận hoạt động vẫn có thể đạt tới 85%.

Với tiềm năng lợi nhuận cao như vậy, giới tài chính khó có thể đứng ngoài cuộc. Tuy nhiên, các quỹ tín dụng tư nhân tin rằng họ có lợi thế riêng so với các ngân hàng thương mại, đó là khả năng cho các công ty AI vay vốn lớn mà không làm ảnh hưởng đến xếp hạng tín dụng của bên đi vay.

Theo Morgan Stanley, tổng chi tiêu cho trung tâm dữ liệu toàn cầu sẽ đạt 2.900 tỉ USD từ nay đến năm 2028. Các ông lớn công nghệ như Alphabet và Meta được cho là chỉ có thể tự tài trợ khoảng một nửa số này. Phần còn lại, khoảng 1.500 tỉ USD, sẽ cần huy động từ bên ngoài. Do đó, họ ngày càng phụ thuộc vào các nhà đầu tư tư nhân thông qua mô hình liên doanh hoặc các công ty mục đích đặc biệt (SPV), nhằm tránh ghi nhận khoản nợ vào bảng cân đối kế toán. Đây được xem là cơ hội trị giá 800 tỉ USD cho tín dụng tư nhân.

Tại Mỹ, làn sóng đầu tư đã bắt đầu bùng nổ. Riêng trong tháng 7, chi tiêu cho xây dựng trung tâm dữ liệu đạt 41 tỉ USD, tương đương 47% tổng chi cho văn phòng. Cách đây bốn năm, trước khi ChatGPT ra mắt, tỉ lệ này chưa đến 20%. Malaysia cũng đang nổi lên như một điểm đến mới, đặc biệt là khu vực Johor nhờ vị trí gần Singapore.

Tuy nhiên, một câu hỏi lớn đặt ra là: Bài toán lợi nhuận có còn hợp lý nếu tín dụng tư nhân tiếp tục đổ tiền vào lĩnh vực này? Nguy cơ dư cung là có thật. Morgan Stanley từng cảnh báo rằng đến năm 2028, doanh thu AI toàn cầu có thể chỉ đạt 1.000 tỉ USD mỗi năm, trong khi chi phí xây dựng trung tâm dữ liệu đã lên tới gần 3.000 tỉ USD. Nếu sau 5 năm nữa, ngành công nghệ nhận ra AI không mang lại lợi nhuận đột phá như kỳ vọng, người thuê có thể yêu cầu giảm giá, hoặc thậm chí không gia hạn hợp đồng.

Kịch bản này không phải chưa từng xảy ra. Thị trường văn phòng từng rơi vào khủng hoảng sau đại dịch Covid-19, khi xu hướng làm việc tại nhà kéo dài và chính sách quay lại văn phòng diễn ra chậm chạp.

Chi phí vận hành trung tâm dữ liệu cũng có thể tăng mạnh trong tương lai. Các dòng chip mới, ngày càng mạnh mẽ từ Nvidia, khiến mật độ máy chủ (rack density) tăng lên, kéo theo lượng điện tiêu thụ mỗi rack cũng tăng. Nhà vận hành sẽ phải nâng cấp hệ thống điện và làm mát nếu không muốn để mất khách hàng vào tay các trung tâm mới hơn. Nói cách khác, quản lý trung tâm dữ liệu không chỉ đơn giản như việc trang trí sảnh tòa nhà mỗi mùa Giáng sinh.

Với tín dụng tư nhân, trung tâm dữ liệu AI là cơ hội đầu tư hấp dẫn, đến đúng lúc và đúng chỗ. Tuy nhiên, nếu chỉ mải giành thị phần, liệu các nhà cho vay có đang bỏ qua yếu tố quan trọng nhất là chất lượng tín dụng không?