Mùa mua sắm tựu trường năm nay tại Mỹ bắt đầu sớm hơn thường lệ. Hơn hai phần ba người tiêu dùng đã chuẩn bị cho năm học mới từ đầu tháng 7, tỉ lệ cao nhất kể từ khi liên đoàn Bán lẻ Quốc gia (NRF) bắt đầu theo dõi xu hướng này vào năm 2018. “Người tiêu dùng đang chú ý đến tác động tiềm tàng của thuế quan và lạm phát ảnh hưởng đến giá đồ dùng học sinh,” bà Katherine Cullen, phó chủ tịch NRF, cho biết.

Tuy nhiên, nỗ lực mua sớm để tránh thuế của người tiêu dùng có thể không mang lại hiệu quả như kỳ vọng. Lạm phát đo theo chỉ số giá tiêu dùng (CPI) đã tăng 0,3% trong tháng 6, mức tăng hàng tháng cao nhất kể từ tháng 1. Các doanh nghiệp bắt đầu đẩy phần chi phí thuế quan sang người tiêu dùng, thể hiện rõ ở giá các mặt hàng đồ gia dụng và nhiều sản phẩm khác. Nhiều chuyên gia kinh tế dự báo tác động của thuế quan sẽ rõ rệt hơn trong số liệu tháng 7 và tháng 8, khi các nhà bán lẻ sử dụng hết hàng tồn kho trước thời điểm áp thuế.

Sinh viên đại học, hoặc đúng hơn là phụ huynh của họ, có thể là nhóm bị ảnh hưởng rõ rệt nhất. Nhiều mặt hàng thiết yếu cho mùa tựu trường thuộc nhóm chịu thuế cao. Theo phân tích của Bloomberg Businessweek dựa trên dữ liệu thương mại liên bang trong tháng 4 và 5, Mỹ áp thuế 10% lên hàng hóa nhập khẩu từ hầu hết các nước và bổ sung mức 125% tạm thời nhưng gây ảnh hưởng lớn đối với hàng Trung Quốc. Các nước như Nhật Bản, Hàn Quốc, Anh và EU đã kịp đàm phán các thỏa thuận thương mại song phương để được hưởng mức thuế thấp hơn so với mức đe dọa ban đầu vào Ngày Giải phóng. Tuy nhiên, nhiều quốc gia khác vẫn đối mặt với nguy cơ chịu thuế cao kéo dài.

Tỉ trọng hàng nhập khẩu từ Trung Quốc, quốc gia chịu mức thuế cao nhất, đã giảm mạnh, từ hơn 12% trong tháng 5 năm ngoái xuống còn 7% trong năm nay. Tuy vậy, Trung Quốc vẫn chiếm ưu thế với một số mặt hàng. Khoảng 90% lượng bình giữ nhiệt, quạt bàn và lò vi sóng nhập khẩu trong tháng 4 và 5 đến từ Trung Quốc, và cả ba mặt hàng này đều bị tăng thuế ở mức hai chữ số.

Trong một số trường hợp, người tiêu dùng phải đối mặt với “lạm phát kép”. Thuế làm tăng giá nhập khẩu trong khi khối lượng hàng giảm, dẫn đến nguồn cung thu hẹp và giá cả tiếp tục leo thang. Dữ liệu từ Cục Thống kê Dân số Mỹ cho thấy đồ dùng học tập bằng nhựa như hộp bút, bìa kẹp ba lỗ bằng nhựa và đèn LED đều ghi nhận mức tăng thuế ít nhất 25 điểm phần trăm, trong khi giá trị hàng nhập khẩu (đã điều chỉnh theo lạm phát) giảm gần tương đương.

Thuế thép và nhôm cũng góp phần khiến giá nhiều mặt hàng thiết yếu đối với sinh viên tăng lên. Một ví dụ là giá đựng đồ đa năng có bánh xe. Trong tháng 4 và 5, mức thuế trung bình tính trên đồ nội thất kim loại cho gia đình cao hơn 20 điểm phần trăm so với cùng kỳ năm trước.

Tuy vậy, phụ huynh có thể yên tâm phần nào khi những mặt hàng đắt tiền nhất trong danh sách mua sắm lại ít bị tác động. Một số thiết bị điện tử tiêu dùng như ổ cứng rời, máy tính xách tay và điện thoại thông minh được miễn trừ thuế đặc biệt và chỉ chịu mức thuế bổ sung dưới 5%. Dù vậy, mức miễn trừ này có thể chỉ là tạm thời, khi chính quyền Tổng thống Donald Trump tuyên bố sẽ áp thuế theo từng ngành đối với các sản phẩm chứa chất bán dẫn.

Với một số sản phẩm khác, giá cả còn phụ thuộc vào chất liệu và nguồn gốc xuất xứ. Ví dụ, bộ chăn ga làm từ polyester và nylon, hơn 90% được nhập khẩu từ Trung Quốc, chịu mức tăng thuế 27 điểm phần trăm. Trong khi đó, ga trải giường cotton chỉ bị tăng 3 điểm.

Tổng cộng, người tiêu dùng Mỹ dự kiến chi gần 89 tỉ USD cho mùa tựu trường đại học năm nay, tăng nhẹ so với năm ngoái, theo khảo sát của NRF. Tuy nhiên, chi tiêu trung bình theo đầu người lại giảm khoảng 3% và nhóm điện tử giảm tới 14%, một phần do các hộ gia đình thu nhập thấp cắt giảm chi tiêu. Nhiều người trong nhóm này đang chuyển sang mua hàng đã qua sử dụng hoặc hàng tân trang. Ít nhất thì chúng có một lợi thế: không phải chịu thêm thuế mới.