Các lãnh đạo doanh nghiệp giữ các mối hợp tác này ở mức độ kín đáo do lập trường của Bắc Kinh phản đối chia sẻ công nghệ và sự từ chối của New Delhi trong việc chấp nhận đầu tư quy mô lớn từ các công ty Trung Quốc.

Theo Ajay Srivastava, nhà sáng lập Sáng kiến Nghiên cứu Thương mại Toàn cầu (GTRI), cả các tập đoàn truyền thống lẫn đang lên của Ấn Độ đều phụ thuộc nhiều vào Trung Quốc về công nghệ trong các lĩnh vực như lưu trữ pin và phương tiện di chuyển xanh.

Một làn sóng các doanh nghiệp Ấn Độ ngày càng tăng đang tìm kiếm hợp tác với các công ty Trung Quốc để chuyển giao công nghệ, một nỗ lực âm thầm được dự đoán sẽ tăng tốc khi các biện pháp áp thuế của Tổng thống Donald Trump thúc đẩy hai đối thủ châu Á lâu năm xích lại gần nhau.

Các tập đoàn lớn nhất của Ấn Độ, từ Adani Group, Reliance Industries Ltd. đến JSW Group, đang theo đuổi những thỏa thuận kín đáo với các công ty Trung Quốc vốn sở hữu công nghệ tiên tiến và hiệu quả chi phí nhất trong các lĩnh vực năng lượng tái tạo như xe điện và pin lithium-ion.

Các lãnh đạo đã phải cố gắng giữ những liên kết này ở mức thấp do Bắc Kinh thận trọng trong việc chia sẻ công nghệ với các đối thủ tiềm năng, trong khi New Delhi thì từ chối chấp nhận đầu tư trực tiếp quy mô lớn từ Trung Quốc, theo những người am hiểu vấn đề.

Tuy nhiên, với việc quan hệ song phương cho thấy dấu hiệu tan băng, các doanh nghiệp hy vọng rằng hợp tác tư nhân sẽ sớm được nới lỏng, các nguồn tin cho biết, đồng thời yêu cầu giấu tên vì lo sợ trả đũa chính trị.

Trong những tháng gần đây, tỷ phú Ấn Độ Gautam Adani đã ít nhất một lần sang Trung Quốc, đến thăm các công ty như Contemporary Amperex Technology Co. (CATL), nhà sản xuất pin lớn nhất thế giới.

Ông cũng trực tiếp dẫn dắt các cuộc đàm phán với tập đoàn xe điện BYD Co. để hợp tác sản xuất pin, theo Bloomberg News hồi đầu tháng này. Tuy nhiên, Adani Group phủ nhận đang tìm kiếm bất kỳ hợp tác nào với BYD.

Tỷ phú Sajjan Jindal và tập đoàn JSW đã ký thỏa thuận mua công nghệ và linh kiện từ Chery Automobile Co. để phục vụ dự án xe năng lượng mới đang triển khai, Bloomberg News đưa tin hồi tháng 7.

Reliance, tập đoàn đa ngành từ lọc dầu đến bán lẻ do tỷ phú giàu nhất châu Á Mukesh Ambani điều hành, cũng đang âm thầm cân nhắc đầu tư vào các công ty công nghệ pin có gốc gác Trung Quốc khi thúc đẩy xây dựng pin nhiên liệu và pin lưu trữ, thay vì những thương vụ mua lại rầm rộ tại Mỹ và châu Âu, theo một nguồn tin thân cận. Reliance không phản hồi yêu cầu bình luận.

“Các tập đoàn Ấn Độ truyền thống và mới nổi tham gia vào lĩnh vực lưu trữ pin và di chuyển xanh, nhưng lại không có chuyên môn hay công nghệ, khiến họ phụ thuộc rất nhiều vào Trung Quốc,” Srivastava, người sáng lập GTRI và từng là nhà đàm phán thương mại, nhận định.

Để lách các hạn chế của chính phủ, các công ty Ấn Độ ngày càng ký hợp đồng cung ứng với các chi nhánh nước ngoài của công ty Trung Quốc tại Singapore, Việt Nam hay Hồng Kông, nguồn tin cho biết. Những hợp đồng này thường bao gồm điều khoản chuyển giao công nghệ qua nước thứ ba để tránh bị giám sát.

Các thỏa thuận ngầm
Những thỏa thuận ngầm có thể sớm nhường chỗ cho các thương vụ công khai, khi lợi ích của Ấn Độ và Trung Quốc ngày càng hội tụ trong bối cảnh bất ổn thương mại do thuế quan của Trump gây ra.

Hai nước láng giềng châu Á, từng đụng độ tại biên giới Himalaya vào năm 2020, đang nỗ lực ổn định quan hệ: New Delhi đã khôi phục thị thực du lịch cho công dân Trung Quốc, Bắc Kinh nới lỏng hạn chế xuất khẩu urê, và các chuyến bay trực tiếp dự kiến sẽ nối lại ngay từ tháng sau.

Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị dự kiến sẽ có chuyến thăm Ấn Độ đầu tiên sau hơn ba năm vào ngày 18/8. Tiếp đó là cuộc gặp giữa Thủ tướng Narendra Modi và Chủ tịch Tập Cận Bình bên lề hội nghị an ninh khu vực tại Thiên Tân từ 31/8, đây sẽ là cuộc gặp đầu tiên giữa hai nhà lãnh đạo kể từ khi Trump trở lại Nhà Trắng.

“Chỉ cần chính trị phát đi tín hiệu ‘mùa xuân đang đến’, doanh nghiệp sẽ nhanh chóng đi theo,” Wang Huiyao, Chủ tịch Trung tâm Toàn cầu hóa Trung Quốc (CCG), nhận định. Ông cho rằng có “cơ hội lớn để cả hai nước hợp tác, đặc biệt trong chuyển giao công nghệ và đầu tư, nhằm phát triển các giải pháp giá cả phải chăng hơn.”

Dù quan hệ song phương đang ấm dần, sự phụ thuộc ngày càng tăng vào công nghệ hoặc doanh nghiệp Trung Quốc có thể phản tác dụng. Tình trạng thiếu nam châm đất hiếm do Trung Quốc hạn chế xuất khẩu, cùng các trở ngại mà các nhà cung ứng chủ chốt của Apple như Foxconn gặp phải ở Ấn Độ, cho thấy Bắc Kinh có thể rút lại những gì đã trao.

Các trở ngại chính trị cũng song phương. Sau cuộc đụng độ biên giới năm 2020, các công ty Trung Quốc gặp khó khăn khi gia nhập thị trường Ấn Độ, với việc BYD bị chặn khoản đầu tư 1 tỷ USD và Great Wall Motor buộc phải rút lui do không được phê duyệt.

Làn sóng thỏa thuận hiện nay nhiều khả năng sẽ đi kèm mong muốn của doanh nghiệp Trung Quốc về việc tiếp cận tốt hơn thị trường tiêu dùng Ấn Độ để đổi lấy hợp tác công nghệ.

“Đối với các công ty Trung Quốc, mục tiêu là tận dụng lợi thế đó để tiếp cận thị trường Ấn Độ, chứ không phải chia sẻ công nghệ hay sở hữu trí tuệ,” Srivastava của GTRI cho biết, nhắc tới 1,4 tỷ dân Ấn Độ, thị trường tiêu dùng lớn cuối cùng cho ô tô và điện thoại thông minh.

Việc này sẽ tương thích ra sao với chính sách bảo hộ lâu nay của Ấn Độ đối với các doanh nghiệp nội địa, đặc biệt trong lĩnh vực ô tô, vẫn còn bỏ ngỏ. Tháng 4 vừa qua, Bộ trưởng Thương mại Ấn Độ công khai tuyên bố rằng “không” với việc BYD tiếp cận sâu hơn thị trường xe hơi.

Kinh nghiệm cho thấy các công ty Ấn Độ gặp khó trong việc mở rộng sản xuất những công nghệ mới như pin lithium-ion, quy trình mà Trung Quốc đã thành thục. Các nhà phân tích cho rằng xây dựng quan hệ lâu dài với Trung Quốc là cách duy nhất để các hãng xe Ấn Độ đảm bảo nguồn cung ổn định linh kiện then chốt.

“Các công ty ô tô Ấn Độ đã chứng kiến nhiều gián đoạn chuỗi cung ứng trong những năm gần đây,” Kumar Rakesh, chuyên gia phân tích ô tô Ấn Độ tại BNP Paribas, cho biết. “Khi mở rộng danh mục xe điện, họ sẽ muốn đảm bảo nguồn cung linh kiện trọng yếu, bởi đó có thể trở thành lợi thế cạnh tranh quan trọng.”

Rộng hơn, ngày càng có sự nhận thức rõ về tầm quan trọng của việc xây dựng năng lực năng lượng tái tạo, lĩnh vực mà Trung Quốc đang nắm lợi thế.

“Trung Quốc đang ở vị thế dẫn dắt quá trình chuyển đổi này,” Wang của CCG nói, đề cập đến việc Bắc Kinh đã và đang hợp tác với các nước phương Nam thông qua Sáng kiến Vành đai và Con đường hoặc hiệp định thương mại tự do như RCEP.

“Ấn Độ không thể bị bỏ lại phía sau,” ông kết luận.