Chính quyền ông Trump đang chuẩn bị thay đổi hoàn toàn quy định về xuất khẩu chip bán dẫn dùng cho trí tuệ nhân tạo (AI), loại bỏ các chính sách thời ông Biden vốn từng vấp phải sự phản đối mạnh mẽ từ các đồng minh Mỹ và các công ty như Nvidia và Oracle.

Theo thông báo hôm thứ Ba của Bộ Thương mại Mỹ, chính quyền ông Trump sẽ hủy bỏ quy khuếch tán AI (AI diffusion) do Tổng thống Joe Biden ban hành. Quy định này phân chia các quốc gia thành ba nhóm với các cấp độ tiếp cận chip AI khác nhau và dự kiến sẽ có hiệu lực từ ngày 15 tháng 5. Thay vào đó, ông Trump sẽ áp dụng một cách tiếp cận mới, có thể bao gồm đàm phán các thỏa thuận song phương với từng quốc gia.

Đồng thời, Bộ Thương mại Mỹ cũng cho biết sẽ ban hành hướng dẫn xác nhận rằng việc sử dụng chip AI Ascend của Huawei “ở bất kỳ đâu trên thế giới đều vi phạm quy định kiểm soát xuất khẩu của Mỹ”. Cơ quan này cũng sẽ cảnh báo công chúng về hậu quả của việc cho phép chip AI do Mỹ sản xuất được sử dụng để phát triển các mô hình AI của Trung Quốc.

Trong thông cáo phát đi cùng ngày, Bộ Thương mại Mỹ nhấn mạnh rằng quy định trước đó của ông Biden “sẽ làm suy yếu quan hệ ngoại giao của Mỹ với hàng chục quốc gia khác.” Bộ cũng cho biết sẽ công bố thông báo chính thức về việc hủy bỏ quy định này và sẽ ban hành quy định thay thế “trong thời gian tới.”

Sự thay đổi trong chính sách quản lý AI được công bố trong bối cảnh Tổng thống Donald Trump đang đến thăm Trung Đông, nơi một số quốc gia đã phản ứng mạnh mẽ với các hạn chế mới nhất về AI từ Mỹ. Theo những người nắm rõ tình hình, quy định mới của ông Trump sẽ tăng cường kiểm soát việc xuất khẩu chip AI ra nước ngoài và hiện vẫn đang được soạn thảo.

Bộ Thương mại Mỹ khẳng định rằng dù kết quả cuối cùng ra sao, quy định mới sẽ là “một chiến lược toàn diện nhằm thúc đẩy công nghệ AI của Mỹ với các quốc gia đối tác đáng tin cậy trên phạm vi toàn cầu, đồng thời ngăn chặn công nghệ này rơi vào tay đối thủ.”

Tranh luận hiện nay xoay quanh câu hỏi về cách kiểm soát việc xuất khẩu chip bán dẫn đến các quốc gia khác ngoài Trung Quốc. Cả chính quyền ông Trump và ông Biden đều muốn ngăn chặn tham vọng phát triển chip và công nghệ AI của Bắc Kinh vì lo ngại Trung Quốc có thể sử dụng chúng cho mục đích quân sự.

Tuy nhiên, việc hủy bỏ quy định khuếch tán AI sẽ không ảnh hưởng đến các biện pháp nhắm vào Trung Quốc, vốn đã được ông Trump siết chặt hơn gần đây. Thay vào đó, động thái này sẽ mở ra cơ hội mới cho các quốc gia khác tiếp cận chip AI của Mỹ, trong bối cảnh nhiều nước muốn phát triển công nghệ AI nội địa. Những thỏa thuận này có thể bị ảnh hưởng bởi các cam kết đầu tư hoặc các yếu tố ngoại giao và thương mại khác.

Từ năm 2022, Mỹ đã áp đặt các biện pháp hạn chế nghiêm ngặt đối với việc bán chip AI tiên tiến cho Trung Quốc và nhiều lần mở rộng phạm vi các biện pháp này. Đến năm 2023, các hạn chế đã được mở rộng ra hơn 40 quốc gia, bao gồm nhiều nước vùng Vịnh và Đông Nam Á — những nơi chính quyền ông Biden lo ngại rằng có thể bán lại chip AI của Mỹ cho Trung Quốc.

Quy định khuếch tán AI do ông Biden công bố vào tuần cuối cùng của nhiệm kỳ đã mở rộng yêu cầu cấp phép cho gần như toàn bộ các quốc gia trên thế giới, nhằm tăng cường kiểm soát việc tiếp cận chip AI Mỹ sản xuất. Quy định này bao gồm giới hạn số lượng chip xuất khẩu đến các nước như UAE và Saudi Arabia, vốn đã phải xin phép chính phủ Mỹ để nhập khẩu chip tiên tiến từ năm 2023. Đáng chú ý, quy định này lần đầu tiên áp đặt kiểm soát đối với nhiều quốc gia khác như Ấn Độ, Malaysia và Ba Lan.

Trong khi chính quyền ông Trump dự kiến sẽ áp đặt các hạn chế đối với các quốc gia bị phát hiện đã chuyển chip cho Trung Quốc, bao gồm Malaysia và Thái Lan, Bộ Thương mại Mỹ cũng sẽ tiếp tục thi hành các quy định xuất khẩu chip hiện có một cách chặt chẽ.

Về phía doanh nghiệp, Nvidia — nhà sản xuất chip hàng đầu cho các mô hình đào tạo AI — đã phản đối loạt biện pháp kiểm soát ngày càng gắt gao từ phía Mỹ. Công ty liên tục chỉ trích quy định khuếch tán AI và kêu gọi bãi bỏ hoàn toàn, cho rằng việc siết chặt với các quốc gia thứ ba chỉ đẩy họ về phía Trung Quốc. Giám đốc điều hành Jensen Huang gần đây khẳng định các công ty Mỹ cần được phép bán hàng vào Trung Quốc, nơi ông dự đoán sẽ trở thành thị trường chip AI trị giá 50 tỷ USD trong vài năm tới.

Bất chấp những phản đối đó, Washington vẫn tiếp tục đẩy mạnh các biện pháp hạn chế nhắm vào tham vọng công nghệ của Bắc Kinh. Mỹ đã cấm Nvidia bán chip H20 tại Trung Quốc, khiến công ty này thiệt hại 5,5 tỷ USD.

“Chúng tôi hoan nghênh vai trò lãnh đạo và định hướng mới của chính quyền trong chính sách AI,” Nvidia tuyên bố trong một thông cáo. “Việc hủy bỏ quy định khuếch tán AI mang lại cho nước Mỹ cơ hội có một không hai để dẫn đầu cuộc cách mạng công nghiệp tiếp theo, tạo ra việc làm có thu nhập cao và xây dựng cơ sở hạ tầng chuỗi cung ứng trong nước.”

Tuy nhiên, sự thành công của chính sách mới sẽ phụ thuộc vào việc chính quyền ông Trump có thể đàm phán được các thỏa thuận song phương trong thời gian tới hay không. Đây có thể là một nhiệm vụ phức tạp, dẫn tới việc Mỹ đã thiết lập hàng loạt chính sách riêng mà các công ty phải tuân thủ.

Trong ngắn hạn, sự thay đổi này có thể mang lại lợi ích cho các công ty như Oracle, vốn đang triển khai kế hoạch mở rộng trung tâm dữ liệu quy mô lớn tại Malaysia — một dự án từng bị giới hạn bởi quy định khuếch tán AI.

Cuối cùng, động thái từ phía Nhà Trắng cũng được các quốc gia từng nằm trong diện bị hạn chế như UAE và Saudi Arabia đón nhận tích cực, khi họ nhìn thấy cơ hội đàm phán điều kiện thuận lợi hơn về chip AI với Washington.