Nền kinh tế Trung Quốc đang ngày càng phụ thuộc vào các nước thứ ba trong việc sản xuất thành phẩm hoặc linh kiện, theo phân tích của Bloomberg Economics. Việc ông Trump tìm cách siết chặt các kênh trung chuyển hàng hóa thông qua thuế cao hơn hoặc yêu cầu về chuỗi cung ứng có thể đe dọa tới 70% lượng hàng Trung Quốc xuất khẩu sang Mỹ.

Các nhà phân tích Chang Shu, Rana Sajedi và David Qu của Bloomberg Economics nhận định rằng nếu Mỹ tăng cường kiểm soát hoạt động trung chuyển qua các nước thứ ba, tác động từ chiến tranh thương mại sẽ nghiêm trọng hơn và có thể làm xói mòn các cơ hội tăng trưởng dài hạn của Trung Quốc.

Sau làn sóng thuế quan đầu tiên mà ông Trump đưa ra, Trung Quốc đã chuyển hướng mạnh hơn sang sản xuất hàng hóa hoặc linh kiện thông qua các nước thứ ba, nhằm giảm thiểu ảnh hưởng từ các biện pháp trừng phạt của Mỹ. Theo số liệu của Bloomberg Economics, tỉ trọng giá trị gia tăng trong chuỗi sản xuất của Trung Quốc dành cho hàng hóa xuất sang Mỹ thông qua các nước như Việt Nam và Mexico đã tăng lên 22% trong năm 2023, so với mức 14% của năm 2017.

Nếu ông Trump thành công trong việc áp thuế cao hơn đối với hàng trung chuyển hoặc đặt ra các yêu cầu khắt khe hơn về chuỗi cung ứng, điều đó không chỉ đe dọa tới 70% xuất khẩu của Trung Quốc sang Mỹ mà còn ảnh hưởng đến hơn 2,1% tổng sản phẩm quốc nội (GDP) của nền kinh tế lớn thứ hai thế giới, theo các chuyên gia phân tích. Họ cũng cảnh báo rằng thiệt hại kinh tế có thể còn sâu sắc hơn nếu các quy định đó khiến các nước khác ngần ngại hợp tác thương mại với Trung Quốc.

“Dòng chảy thương mại qua các nước thứ ba là đáng kể và đã góp phần làm giảm tác động từ các loại thuế mà Mỹ hiện đang áp đặt,” các nhà phân tích Chang Shu, Rana Sajedi và David Qu viết trong một bản ghi nhớ nghiên cứu công bố ngày thứ ba. “Việc siết chặt kiểm soát đối với các lô hàng trung chuyển này sẽ làm gia tăng thiệt hại từ cuộc chiến thương mại và có thể làm xói mòn các cơ hội tăng trưởng trong dài hạn.”

Mỹ đang ngày càng gây sức ép lên Trung Quốc thông qua các nước khác. Trong một loạt thư gửi tới các quốc gia, chính quyền Trump cảnh báo sẽ áp thuế từ ngày 1.8 trừ khi đạt được các hiệp định thương mại song phương. Ngoài ra, chính quyền còn đe dọa áp mức thuế cao hơn với các mặt hàng bị phát hiện là hàng hóa trung chuyển. Dù không nêu chi tiết cụ thể, nhưng điều này có thể mở đường để Nhà Trắng mở rộng phạm vi áp thuế đối với nhiều mặt hàng hơn từ Trung Quốc.

Những quốc gia, thị trường trung gia mà Trung Quốc dùng để xuất hàng sang Mỹ gồm có Mexico và Việt Nam, trong khi liên minh châu Âu cũng đóng vai trò là một trung tâm quan trọng. Vai trò của Trung Quốc trong việc cung ứng hàng hóa cho thế giới thông qua các nước trung gian có thể định hình cách Mỹ thiết lập các hiệp định thương mại với các đối tác. Một số tín hiệu cho thấy điều này đang bắt đầu diễn ra: thỏa thuận thương mại giữa Mỹ và Anh gần đây có bao gồm các điều khoản về an ninh chuỗi cung ứng và quyền sở hữu trong các lĩnh vực nhạy cảm.

Tuy nhiên, nhóm chuyên gia cũng cho rằng “Vẫn còn nhiều bất định về mức độ Mỹ có thể thực thi các biện pháp kiểm soát hàng trung chuyển một cách nghiêm ngặt. Định nghĩa của Mỹ về hàng hóa sản xuất tại địa phương vẫn còn mơ hồ, và thiếu chi tiết về cách thức xác minh nguồn gốc hàng hóa.”