Elon Musk đã quay trở lại!

Chiến dịch vận động toàn diện nhằm thuyết phục cổ đông phê duyệt gói lương thưởng trị giá 1.000 tỉ USD của Tesla dành cho giám đốc điều hành Elon Musk, cùng nhiều nội dung khác, vẫn đang tiếp diễn. Gần đây nhất, Musk đã chi khoảng 1 tỉ USD để mua thêm cổ phiếu Tesla. Đây là động thái được xem như lời cam kết bằng tiền mặt rằng Elon Musk, người nổi tiếng hay “bỏ quên” tài sản có giá trị và thanh khoản cao nhất của mình, giờ đang toàn tâm toàn ý vào sự thành công của Tesla.

Thậm chí Musk còn xuất hiện trực tuyến tại một sự kiện cực hữu ở London cuối tuần qua, phát biểu trước đám đông ủng hộ nhiệt thành để cổ vũ cho một cuộc “cách mạng” nhắm vào chính phủ Anh. Điều này diễn ra cùng lúc Chủ tịch Tesla Robyn Denholm đang ráo riết kêu gọi ủng hộ cho một gói đãi ngộ khổng lồ nhằm giữ chân Musk. Sự trùng hợp này nói lên nhiều điều hơn cả việc Musk mua thêm 0,08% cổ phần Tesla.

Gói lương thưởng mới dành cho Musk thực chất là cái giá mà hội đồng quản trị sẵn sàng chi để giữ ông tiếp tục điều hành Tesla. Giá trị thị trường khổng lồ của công ty phần lớn dựa vào niềm tin vào tầm nhìn tương lai của Musk, chứ không phải mảng xe điện đang suy yếu. Tesla hiện cũng không có người kế nhiệm nào đủ khả năng duy trì lòng tin đó. Ưu tiên hàng đầu hiện nay là giành được sự ủng hộ của cổ đông trong cuộc họp ngày 6.11. Việc Denholm nhận lời phỏng vấn Bloomberg News hồi tuần trước để trình bày quan điểm, điều bà hiếm khi làm, cho thấy tầm quan trọng của mục tiêu này. Musk mua thêm cổ phiếu ngay trong ngày bà phỏng vấn.

Trong tài liệu gửi cổ đông, hội đồng quản trị lập luận rằng một lý do cho khoản thưởng khổng lồ là nhằm đảm bảo Musk “sẽ sớm chấm dứt các hoạt động chính trị của mình”. Trong buổi phỏng vấn, Denholm nhấn mạnh rằng theo bà, Musk đã hoàn thành xuất sắc “nhiệm vụ đặc biệt trong chính phủ” và hiện đã “toàn tâm toàn ý quay lại Tesla”. Tuy nhiên, khi được hỏi về các hoạt động chính trị rộng hơn của Musk, bà trả lời lấp lửng rằng “những gì ông ấy làm với tư cách cá nhân, bao gồm động cơ chính trị, là quyền của ông ấy”.

Thật vô lý khi cho rằng các phát ngôn gây tranh cãi và tư tưởng cực hữu của Musk không liên quan đến Tesla, đặc biệt là khi hình ảnh công ty đang bị tổn hại vì những điều đó. Ngay trong tài liệu trình cổ đông cũng có một đề xuất yêu cầu công ty xây dựng “chính sách trung lập về chính trị”, dù hội đồng quản trị phản đối. Tôi đồng ý với hội đồng rằng đề xuất này quá chung chung và khó thực hiện. Tuy nhiên, họ cũng nên tự hỏi vì sao đề xuất đó lại xuất hiện ngay từ đầu. Việc Musk tiếp tục lao vào một cuộc chiến chính trị căng thẳng ở châu Âu, sau khi từng dự đoán nước Anh có thể xảy ra nội chiến, hoàn toàn đi ngược lại với luận điểm về sự “toàn tâm toàn ý” của ông như được trình bày trong tài liệu.

Trong bối cảnh này, việc mua cổ phiếu chẳng qua chỉ là hình thức. Ngay cả nếu xét riêng hành động đó, thì liệu việc một CEO mua 1 tỉ USD cổ phiếu ở mức giá 389 USD mỗi cổ phiếu có thực sự có ích gì không, khi chỉ vài năm trước ông từng bán ra tới 39 tỉ USD cổ phiếu với giá trung bình 279 USD? Đó là giai đoạn Musk mua lại Twitter, nay là X.

Ngoài ra, chúng ta cũng cần nhớ rằng còn có một đề xuất khác đang được trình lên, cho phép hội đồng quản trị Tesla đầu tư một khoản không xác định từ vốn của công ty vào xAI, công ty tư nhân của Musk đang sở hữu cả mạng xã hội và các dự án AI của ông. Đây vốn là những lĩnh vực mà Tesla lẽ ra phải tự phát triển để tương xứng với khoản lương thưởng khổng lồ mà công ty đã cam kết dành cho Musk.

Nếu Tesla đầu tư vào xAI, điều đó chẳng khác nào bơm tiền cho một công ty riêng của Musk, nhất là khi Musk đã nhận được gói lương thưởng trị giá cả nghìn tỉ USD. Vì vậy, thay vì tung hô “Elon đã trở lại!”, có lẽ chúng ta nên thêm dấu hoa thị ngay sau câu đó, kèm theo vài dòng chữ nhỏ mà ai cũng cần đọc thật kỹ.