Thị trường tài chính vốn nhìn thế giới qua lăng kính doanh nghiệp. Khi cổ phiếu công nghệ lao dốc vào tháng trước vì lo ngại về một “mùa đông AI”, nhà đầu tư chịu ảnh hưởng từ một nghiên cứu cho thấy 95% chương trình thử nghiệm AI tại doanh nghiệp không mang lại hiệu quả về năng suất hay lợi nhuận. Trong mắt Phố Wall, làn sóng AI đắt đỏ bắt đầu trông như một thứ vô dụng.

Nhưng người tiêu dùng lại nghĩ khác.

Trong khi doanh nghiệp vẫn loay hoay tìm cách tích hợp AI tạo sinh vào hệ thống, giống như từng làm với PC, smartphone và mạng xã hội, thì người dùng cá nhân lại nhanh chóng đón nhận công nghệ này. Hiện tượng đó dễ bị bỏ qua nếu chỉ đánh giá thành công qua thời gian hay tiền bạc, nhất là khi chi phí vận hành trung tâm dữ liệu vẫn ở mức cao.

Thực tế, những công ty thắng lớn nhất trong làn sóng AI hiện nay là các cái tên tập trung vào giá trị khó đo lường hơn, như sự giải trí và cảm giác kết nối. Một nghiên cứu của Harvard Business Review đầu năm nay chỉ ra ba mục đích phổ biến nhất khi người dùng tiếp cận AI tạo sinh là trị liệu và bầu bạn, sắp xếp cuộc sống và “tìm kiếm ý nghĩa sống”.

Khoảng 20 triệu người dùng hàng tháng của Character.ai truy cập nền tảng để nhập vai cùng các nhân vật do AI tạo ra. Công ty đang tiến gần đến ngưỡng hòa vốn về chi phí vận hành mô hình AI, hay còn gọi là chi phí suy luận, một cột mốc hiếm thấy với bất kỳ startup nào. Cách đây một năm, khi còn do nhà sáng lập Noam Shazeer, cựu nghiên cứu viên tại Google, điều hành, phần lớn vốn đầu tư được đổ vào thuê trung tâm dữ liệu và chip AI. Khi đó, Shazeer nuôi tham vọng phát triển trí tuệ nhân tạo tổng quát (AGI).

Đầu năm nay, Shazeer quay lại Google sau một thương vụ trị giá 2,7 tỉ USD. Dưới ban điều hành mới, Character.ai chuyển trọng tâm sang giải trí. Thay vì chỉ phát triển mô hình riêng, công ty sử dụng cả mô hình từ các bên khác như OpenAI, nhờ đó chi phí điện toán giảm một nửa. Doanh thu từ gói đăng ký 9,99 USD mỗi tháng hiện gần bằng mức chi 4 triệu USD mỗi tháng cho chi phí suy luận. Ứng dụng hiện mới hiển thị một số banner quảng cáo nhỏ, nhưng dự kiến sẽ áp dụng hình thức quảng cáo tinh vi hơn trong năm tới và mở ra cơ hội doanh thu lớn.

OpenAI nhiều khả năng cũng đi theo hướng này. Tháng 5, công ty tuyển Fidji Simo, người từng biến ứng dụng giao đồ Instacart thành cỗ máy kiếm tiền từ quảng cáo. Tuần trước, OpenAI thông báo chi 1,1 tỉ USD để mua Statsig, một công ty phân tích sản phẩm chuyên hỗ trợ các ứng dụng như Notion, SoundCloud và Linktree thử nghiệm tính năng mới, từ đó xác định yếu tố nên giữ lại hay loại bỏ. Với thương vụ này, OpenAI có thể tận dụng Statsig để triển khai quảng cáo một cách hệ thống.

Việc thâu tóm Statsig gợi nhớ đến thương vụ Facebook mua lại Onavo vào năm 2013. Onavo là startup phân tích dữ liệu di động giúp Facebook theo dõi xu hướng và xác định đối thủ tiềm năng, từ đó dẫn đến thương vụ WhatsApp trị giá 19 tỉ USD. Tương tự, Statsig nhiều khả năng sẽ âm thầm hỗ trợ OpenAI định hình cách kiếm tiền từ lượng người dùng cá nhân khổng lồ.

Dù OpenAI đẩy mạnh dịch vụ doanh nghiệp, mô hình kinh doanh cốt lõi vẫn hướng đến người tiêu dùng. Chưa đầy ba năm sau khi ra mắt, ChatGPT đã có hơn 700 triệu người dùng mỗi tuần, trong đó khoảng 99% là cá nhân dùng bản miễn phí lẫn trả phí. Chỉ khoảng 5 triệu là khách hàng doanh nghiệp. Công ty dự báo sẽ đạt doanh thu 13 tỉ USD trong năm tới.

Bỏ qua những lời than phiền từ doanh nghiệp, câu chuyện quan trọng nhất lúc này lại diễn ra ở cấp độ cá nhân. Hàng triệu người dùng đã chủ động dành thời gian và tiền bạc cho các công cụ có thể giúp họ giải trí, sắp xếp cuộc sống và xoa dịu cảm xúc. Xu hướng này cho thấy ngành AI cá nhân sẽ ngày càng dựa vào doanh thu từ đăng ký và quảng cáo, giống như ngành game và mạng xã hội. Những công ty có khả năng thành công cao nhất sẽ là các doanh nghiệp dám xây dựng sản phẩm không chỉ để tối ưu hiệu suất, mà còn để phục vụ người dùng, đồng thời biết cách tận dụng hạ tầng AI do những ông lớn như OpenAI và Google phát triển.

Nếu Phố Wall chỉ thấy một “mùa đông AI”, thì họ đang bỏ lỡ mùa xuân AI đang nở rộ trong tay người tiêu dùng cá nhân.