Alphabet Inc., công ty mẹ của Google, đã thua trong vụ kiện chống độc quyền lớn nhất mà họ từng đối mặt, khi một thẩm phán Mỹ năm 2024 phán quyết rằng Google đã độc quyền bất hợp pháp thị trường tìm kiếm. Giờ đây, công ty có thể đối diện nguy cơ bị buộc phải chia tách.

Chính phủ Mỹ cho biết họ muốn Google bán trình duyệt web Chrome và cấp phép dữ liệu tìm kiếm cho các đối thủ. Nếu điều này xảy ra, đây sẽ là vụ chia tách cưỡng bức lớn nhất tại Mỹ kể từ khi AT&T bị giải thể năm 1984. Thẩm phán Amit Mehta thuộc Tòa án Quận Columbia dự kiến sớm ra phán quyết về các biện pháp nhằm tháo gỡ thế độc quyền của Google. Trước khi ông đưa ra quyết định, các công ty trí tuệ nhân tạo như OpenAI và Perplexity đã bày tỏ sự quan tâm đến việc mua lại Chrome, vốn cùng với phần mềm mã nguồn mở Chromium là công cụ chính để người dùng truy cập internet trên máy tính.

Vụ kiện chống lại Google xoay quanh điều gì?

Bộ Tư pháp Mỹ và các tổng chưởng lý bang cáo buộc Google, công cụ tìm kiếm chiếm gần 90% lượt truy vấn trực tuyến, đã trả hàng tỷ USD để duy trì độc quyền thông qua các thỏa thuận với đối thủ công nghệ, nhà sản xuất điện thoại và nhà mạng. Đổi lại, những công ty này, gồm cả Apple Inc. và Samsung Electronics, đồng ý đặt Google làm mặc định trên trình duyệt và thiết bị di động. Theo bên nguyên, điều này đã khóa chặt những điểm truy cập quan trọng, khiến các đối thủ như DuckDuckGo hay Bing của Microsoft không có đủ dữ liệu để cải thiện sản phẩm và cạnh tranh với Google.

Thẩm phán Mehta phán quyết rằng khoản chi 26 tỉ USD Google trả cho các công ty khác để duy trì vị trí mặc định đã ngăn cản các đối thủ có cơ hội thành công. Phán quyết này được đưa ra sau 10 tuần xét xử năm 2023, vụ kiện chống độc quyền lớn đầu tiên của chính phủ Mỹ chống lại một công ty công nghệ trong hơn 20 năm.

Mehta xác định rằng Google đã độc quyền bất hợp pháp thị trường dịch vụ tìm kiếm tổng quát và quảng cáo văn bản tìm kiếm, loại quảng cáo xuất hiện ở đầu trang kết quả. Ông nhận định: “Các thỏa thuận phân phối của Google đã loại trừ một phần đáng kể thị trường dịch vụ tìm kiếm tổng quát và cản trở cơ hội cạnh tranh của các đối thủ”. Nhờ thế độc quyền, Google đã có thể tăng giá quảng cáo văn bản mà không bị ràng buộc.

Cơ quan chống độc quyền đề xuất biện pháp gì?

Bộ Tư pháp và các bang đề xuất buộc Google bán Chrome, đồng thời cấm ký lại những hợp đồng độc quyền như trung tâm của vụ kiện. Với các thỏa thuận hiện tại, Google sẽ phải cho phép các hãng điện thoại và nhà mạng cung cấp màn hình lựa chọn công cụ tìm kiếm cho người dùng.

Ngoài ra, Bộ Tư pháp và các bang muốn Google cấp phép dữ liệu “nhấp chuột và truy vấn” cũng như kết quả tìm kiếm cho đối thủ tiềm năng để giúp họ cải thiện sản phẩm. Theo đề xuất, Google cũng sẽ phải chia sẻ toàn bộ nội dung từ các nền tảng thuộc sở hữu của mình, chẳng hạn như YouTube, khi hiển thị trong kết quả tìm kiếm.

Thẩm phán Mehta đã mở phiên xét xử kéo dài ba tuần vào tháng 4 và 5.2025 để xem xét đề xuất này.

Google nói gì?

Công ty cho biết sẽ kháng cáo phán quyết về hành vi độc quyền, có thể trì hoãn biện pháp khắc phục trong nhiều tháng hoặc nhiều năm. Google cũng tuyên bố sẽ chống lại bất kỳ yêu cầu nào buộc họ bán Chrome, và thay vào đó đưa ra các giải pháp hẹp hơn: chỉnh sửa thỏa thuận mặc định với Apple và Mozilla để mở cửa cạnh tranh, đồng thời cho phép các hãng như Samsung sử dụng Android mà không buộc phải đặt Google Search làm mặc định.

Google lập luận rằng đề xuất của Bộ Tư pháp sẽ gây tổn hại đến quyền riêng tư và an ninh của người Mỹ, cản trở đầu tư vào trí tuệ nhân tạo, và làm ảnh hưởng đến các công ty phụ thuộc vào nguồn thu từ Google, như Mozilla, vốn dựa vào khoản thanh toán để duy trì Google là công cụ tìm kiếm mặc định trên Firefox.

Luật chống độc quyền là gì?

Luật chống độc quyền được thiết lập để bảo vệ cạnh tranh trong thương mại. Ở Mỹ, việc trở thành công ty lớn và mạnh không phải là bất hợp pháp; giành được vị thế độc quyền nhờ sản phẩm vượt trội hay quản lý tốt được coi là phần thưởng cho thành công. Tuy nhiên, việc sử dụng các biện pháp mang tính “ăn thịt” để ngăn chặn đối thủ cạnh tranh lại là hành vi bất hợp pháp. Bất kỳ nỗ lực duy trì độc quyền phi pháp nào đều có thể bị cơ quan chống độc quyền xử lý, dẫn tới phạt tiền hoặc buộc chia tách công ty.

— Với sự hỗ trợ của Julia Love