Việc tập đoàn China Evergrande bị hủy niêm yết đã trở thành cột mốc ảm đạm trong cuộc khủng hoảng bất động sản kéo dài sang năm thứ tư của Trung Quốc và tiếp tục gây sức ép lên nền kinh tế của nước này.

Từng là nhà phát triển bất động sản lớn nhất Trung Quốc tính theo doanh số, Evergrande bị đình chỉ giao dịch từ năm ngoái và bị xoá tên khỏi sàn gần 16 năm sau khi lên sàn lần đầu tại Quảng Châu.

Quyết định huỷ niêm yết được đưa ra sau khi các bên thanh lý công bố khoản nợ của Evergrande hiện vào khoảng 350 tỉ đô la Hong Kong (tương đương 45 tỉ USD), cao hơn nhiều so với các con số từng được công bố trước đó.

Sau hơn một năm rà soát bảng cân đối kế toán và mạng lưới công ty con, nhóm thanh lý nhận định khả năng tái cấu trúc toàn diện của tập đoàn này là “bất khả thi”. Evergrande từng là biểu tượng của giai đoạn bùng nổ bất động sản tại Trung Quốc, nhưng cú ngã của tập đoàn này cho thấy sự mong manh của thị trường địa ốc, nơi niềm tin người tiêu dùng suy giảm, nguồn cung dư thừa và nợ xấu gia tăng khiến mọi nỗ lực phục hồi rơi vào bế tắc.

“Đây là thời khắc mang tính biểu tượng của ngành bất động sản Trung Quốc,” Kenny Ng, chiến lược gia tại China Everbright Securities International, nhận định. Theo ông, cú sụp đổ này “để lại dấu ấn sâu đậm trong ký ức của mọi nhà đầu tư”.

Evergrande là vụ sụp đổ lớn nhất từ trước đến nay trong cuộc khủng hoảng đã làm chậm đà tăng trưởng kinh tế Trung Quốc và kéo theo hàng loạt công ty bất động sản lâm vào tình trạng nguy cấp. Tập đoàn này lần đầu vỡ nợ trái phiếu bằng USD vào tháng 12.2021. Ở thời kỳ đỉnh cao năm 2017, Evergrande có giá trị vốn hóa hơn 50 tỉ USD.

Dù chính phủ Trung Quốc đã tung các gói kích thích, doanh số bất động sản vẫn trì trệ trong năm nay, khiến nhiều nhà phân tích, trong đó có UBS, lùi dự báo phục hồi sang giữa hoặc cuối năm 2026. Dữ liệu từ China Real Estate Information cho thấy doanh số bán nhà mới của 100 nhà phát triển lớn nhất đã giảm hơn 20% trong hai tháng liên tiếp.

Nhiều tiếng nói tiếp tục kêu gọi chính quyền hỗ trợ mạnh tay hơn cho thị trường nhà ở. Tuy nhiên, Bộ Chính trị Trung Quốc tại cuộc họp tháng trước đã không đưa ra thêm biện pháp kích cầu bất động sản nào sau khi nền kinh tế nước này cho thấy khả năng chống chịu bất ngờ trước tác động từ thuế quan của Mỹ.

Evergrande không phải là doanh nghiệp duy nhất sụp đổ. Ngày 12.8, Tòa án Tối cao Hong Kong ra lệnh thanh lý Công ty China South City Holdings sau khi công ty này không đạt được sự đồng thuận cần thiết từ các chủ nợ cho kế hoạch tái cấu trúc.

Tính từ khi cuộc khủng hoảng bắt đầu từ năm 2021, tòa án Hong Kong đã ban hành ít nhất sáu lệnh thanh lý đối với các công ty bất động sản Trung Quốc. Trong số này, quá trình xử lý Evergrande là phức tạp nhất và đang trở thành hình mẫu cho các doanh nghiệp khác đang đi vào con đường tương tự.

Ước tính khoảng 150 tỉ USD nợ của các nhà phát triển bất động sản Trung Quốc đã rơi vào tình trạng rủi ro cao. Tình hình càng tồi tệ khi ngày càng nhiều doanh nghiệp, dù đã đạt các cột mốc quan trọng trong quá trình tái cấu trúc, nay phải làm lại từ đầu. Sunac China Holdings đã trở thành công ty lớn đầu tiên của Trung Quốc công bố kế hoạch tái cơ cấu nợ lần thứ hai.

Cuộc truy tìm tài sản của Evergrande

Quá trình thanh lý Evergrande đặc biệt phức tạp vì tập đoàn này sở hữu khoảng 3.000 pháp nhân tại nhiều khu vực tài phán, cùng hơn 1.300 dự án đang được phát triển tại hơn 280 thành phố, theo thông tin từ các bên thanh lý. Họ đã tiếp quản hơn 100 công ty liên quan đến Evergrande với tổng giá trị khoảng 27 tỉ đô la Hong Kong.

Ngoài ra, mảng quản lý bất động sản Evergrande Property Services niêm yết tại Hong Kong cũng có tới 3.000 dự án. Các chủ nợ đặc biệt chú ý đến việc xử lý bộ phận này, vì theo nhóm thanh lý, đây là “nguồn tài sản tiềm năng rất lớn” và đang được “ưu tiên cao nhất”.

Các bên thanh lý cho biết tổng giá trị tài sản hiện mới chỉ thu hồi được ở mức “khiêm tốn”, khoảng 255 triệu USD. Trong đó, khoảng 167 triệu USD đã được chuyển ngược về Evergrande, nhưng nhóm thanh lý cảnh báo các bên không nên mặc định toàn bộ khoản này sẽ đến tay tập đoàn Evergrande do cấu trúc sở hữu công ty phức tạp.

Một phân tích trước đó của Deloitte ước tính tỉ lệ thu hồi đối với các chủ nợ không có tài sản bảo đảm ở nước ngoài của Evergrande chỉ ở mức 3,53%.

“Thông báo hủy niêm yết Evergrande có thể gây thêm áp lực lên cổ phiếu các nhà phát triển bất động sản Trung Quốc còn đang giao dịch,” ông Ng nhận định. “Đây là bài học cho nhà đầu tư: khi lợi nhuận tăng quá nhanh, cần dành thời gian tìm hiểu kỹ mô hình kinh doanh của doanh nghiệp và nắm bắt kịp thời các thay đổi chính sách.”

— Với sự hỗ trợ của Trista Xinyi Luo và Emma Dong