Liên minh châu Âu (EU) đang chuẩn bị mở rộng hợp tác với các quốc gia cũng bị ảnh hưởng bởi thuế quan của Tổng thống Donald Trump, sau loạt đe dọa mới nhằm vào khối này và các đối tác thương mại khác của Mỹ, theo các nguồn tin am hiểu.

Các cuộc tiếp xúc với những nước như Canada và Nhật Bản có thể bao gồm khả năng phối hợp hành động, theo các nguồn tin giấu tên vì nội dung trao đổi vẫn đang được thảo luận nội bộ.

Động thái này diễn ra trong bối cảnh cuộc đàm phán với Mỹ kéo dài nhiều tháng vẫn chưa giải quyết được nhiều điểm bất đồng, như ô tô và thuế nông sản. Các quốc gia thành viên EU đã được thông báo về tiến độ đàm phán vào ngày Chủ Nhật (13.7).

Trước đó, Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen thông báo EU sẽ gia hạn việc tạm hoãn các biện pháp trả đũa thương mại đối với Mỹ đến ngày 1.8 nhằm tiếp tục đàm phán. Các biện pháp này từng được đưa ra để đáp trả thuế quan của ông Trump đối với mặt hàng thép và nhôm, từng được tạm dừng một lần, và dự kiến sẽ có hiệu lực trở lại vào nửa đêm ngày thứ Ba (15.7).

“Chúng tôi vẫn đang chuẩn bị thêm các biện pháp đáp trả để có thể sẵn sàng đối phó,” bà von der Leyen phát biểu tại Brussels hôm Chủ Nhật, đồng thời nhấn mạnh EU vẫn ưu tiên “một giải pháp thông qua đàm phán.”

Danh sách biện pháp đáp trả hiện tại của EU có thể áp lên khoảng 21 tỉ euro (tương đương 24,5 tỉ đô la Mỹ) hàng hóa Mỹ. Khối cũng đã chuẩn bị thêm một danh sách khác trị giá khoảng 72 tỉ euro, cùng với một số biện pháp kiểm soát xuất khẩu, dự kiến sẽ trình lên các nước thành viên ngay từ thứ Hai (14.7), theo nguồn tin.

Bà von der Leyen cũng cho biết EU sẽ chưa sử dụng công cụ chống cưỡng ép thương mại (anti-coercion instrument – ACI), được coi là vũ khí thương mại mạnh nhất của khối. “ACI được thiết kế cho những tình huống đặc biệt,” bà nói. “Chúng ta vẫn chưa đến mức đó.”

Trong một bài đăng trên mạng xã hội, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron kêu gọi đẩy nhanh việc chuẩn bị các biện pháp đáp trả đáng tin cậy, bao gồm cả việc sử dụng công cụ chống cưỡng ép thương mại, nếu không đạt được thỏa thuận trước ngày 1.8.

Thủ tướng Đức Friedrich Merz tối Chủ Nhật cảnh báo rằng mức thuế 30% sẽ có tác động nghiêm trọng lên các doanh nghiệp xuất khẩu của nước này nếu hai bên không tìm được giải pháp đàm phán.

Ông Merz cho biết đang phối hợp chặt chẽ với lãnh đạo các quốc gia khác để ngăn không để mức thuế cao như vậy có hiệu lực. “Điều đó đòi hỏi hai yếu tố: sự đoàn kết trong EU và các kênh đối thoại hiệu quả với Tổng thống Mỹ,” ông phát biểu trong cuộc phỏng vấn với đài ARD.

Các nhà kinh tế của Goldman Sachs, trong đó có ông Sven Jari Stehn, viết trong một báo cáo rằng mức thuế 30% đề xuất, cộng với các loại thuế theo ngành hiện có và mức thuế dự kiến áp với hàng hóa chiến lược, sẽ nâng tổng thuế suất thực tế mà Mỹ áp lên EU thêm 26 điểm phần trăm. Nếu các biện pháp này được thực thi và duy trì, GDP của khu vực đồng euro sẽ giảm tổng cộng 1,2% tính đến cuối năm 2026, và phần lớn thiệt hại sẽ đến trong giai đoạn sau.

“EU nhiều khả năng sẽ đáp trả mức thuế 30% trên toàn bộ hàng hóa của Mỹ theo từng bước, bắt đầu ngay từ ngày các biện pháp thuế mới có hiệu lực, làm tăng nguy cơ leo thang thương mại,” nhóm kinh tế gia của Goldman Sachs nhận định. Tuy nhiên, họ cho rằng mối đe dọa mới nhất “có thể chỉ là chiến thuật đàm phán,” và vẫn giữ nguyên dự báo cơ sở rằng hai bên sẽ đạt thỏa thuận ở mức thuế hiện hành, bao gồm 10% cho tất cả hàng hóa và 25% đối với thép, nhôm và ô tô.

Tổng thống Trump đã gửi thư cho hàng loạt đối tác thương mại, điều chỉnh mức thuế đề xuất từ tháng 4 và mời họ tiếp tục đàm phán. Trong bức thư công bố hôm thứ Bảy (12.7), ông cảnh báo EU sẽ phải chịu mức thuế 30% kể từ tháng tới nếu hai bên không đạt được các điều khoản tốt hơn.

Phát biểu với giới báo chí tại căn cứ Joint Base Andrews ở Maryland vào ngày Chủ Nhật, ông Trump xác nhận EU vẫn đang đàm phán với Mỹ.

EU từng kỳ vọng đạt được một thỏa thuận sơ bộ với Mỹ nhằm tránh việc bị áp thuế cao hơn, nhưng bức thư từ ông Trump đã xóa tan hy vọng tại Brussels về một thỏa thuận vào phút chót. Một số quốc gia khác như Mexico — nước cũng đang đàm phán với Mỹ — cũng bất ngờ khi nhận được thư tương tự.

EU đang tìm cách giữ mức thuế đối với mặt hàng nông sản xuất khẩu không vượt quá 10%. Cơ chế bù trừ mà một số hãng xe đề xuất — theo đó doanh nghiệp được giảm thuế nếu đầu tư tại Mỹ — hiện chưa được đưa vào xem xét, do EU lo ngại điều này có thể khiến các nhà sản xuất chuyển dây chuyền sang bên kia Đại Tây Dương.

Các nhà đàm phán của khối đang tập trung thảo luận về thuế ô tô, theo các nguồn tin am hiểu yêu cầu giấu tên vì đây là nội dung thảo luận nội bộ.

Các nguồn tin cho biết Mỹ và EU dự kiến sẽ tiếp tục đàm phán trong tuần này.

Theo Bloomberg, hai bên đã thảo luận một thỏa thuận ban đầu, theo đó hầu hết hàng xuất khẩu từ EU sẽ chịu mức thuế 10%, với một số ngành được miễn trừ như hàng không và thiết bị y tế. EU cũng đang nỗ lực đàm phán để giảm thuế đối với rượu mạnh và rượu vang, cũng như đề xuất sử dụng hạn ngạch để giảm tác động từ mức thuế 50% mà ông Trump đã áp lên thép và nhôm. Phía Mỹ đề xuất mức thuế 17% đối với nông sản. Mọi thỏa thuận ban đầu cũng sẽ bao gồm các nội dung về rào cản phi thuế quan, hợp tác an ninh kinh tế và cơ chế mua hàng chiến lược.

Ngoài mức thuế chung dự kiến có hiệu lực trong tháng 8, ông Trump còn áp thuế 25% đối với mặt hàng ô tô và linh kiện, và gấp đôi mức đó đối với kim loại. Tổng thống Mỹ đang tìm cách áp thêm thuế theo ngành với dược phẩm và chất bán dẫn, đồng thời mới đây công bố mức thuế 50% với đồng.

Bất kỳ thỏa thuận nào đạt được vào thời điểm này sẽ không tự động giúp EU tránh khỏi các biện pháp thuế theo ngành, nhưng khối này vẫn đang tìm kiếm quy chế ưu đãi cho các ngành có khả năng bị ảnh hưởng.

— Với sự hỗ trợ của Michael Nienaber, Ros Krasny, Shiyin Chen, Malcolm Scott, và Michael Heath