Internet hiện đầy rẫy các ý kiến về cách trí tuệ nhân tạo (AI) sẽ thay đổi cách con người làm việc. Có người dự đoán AI sẽ lấy hết việc làm của chúng ta. Người khác cho rằng nó chỉ ảnh hưởng đến các công việc kỹ năng thấp. Một số lại nghĩ rằng AI sẽ thay thế các công việc sáng tạo. Thậm chí, có người lo ngại nó sẽ tác động đến bất kỳ ai làm việc chủ yếu trên máy tính.

Thực tế là AI đã ảnh hưởng đến cách hàng triệu người trên thế giới làm việc. Tám lao động ở Mỹ chia sẻ với Bloomberg Businessweek về cách công việc của họ đang thay đổi do công nghệ này. Trong đó có một y tá lo ngại rằng việc AI được áp dụng cho ngành y tế có thể gây nguy hiểm cho bệnh nhân, một tài xế Uber phải chia sẻ khách hàng với xe Waymo tự lái, và một giáo viên đang tìm cách sử dụng AI để giảm bớt khối lượng công việc cần làm căng thẳng hàng tuần.

Vậy cuộc cách mạng AI đang diễn ra như thế nào? Câu trả lời tùy thuộc vào việc bạn hỏi ai.

Samantha Lackney

Chủ tiệm salon

Alexandria, Virginia

Tôi không thể đếm nổi đã bao nhiêu lần trong khoảng sáu đến tám tháng qua, khách hàng đến tiệm và cho tôi xem ảnh kiểu tóc họ muốn. Tôi phải giải thích rằng đó là ảnh do AI tạo ra. Bạn sẽ thấy những hình ảnh trên mạng với mái tóc trông rất dày, rất bồng bềnh, nhưng nếu nhìn kỹ, bạn sẽ nhận ra rất ít người thực sự có độ dài và độ dày tóc như vậy. Hoặc màu tóc trông rất đẹp, nhưng càng nhìn lâu càng thấy không tự nhiên — quá tối ở một số khu vực và quá sáng ở những nơi khác.

Tôi lo lắng về tác động của tất cả những điều này đến tiêu chuẩn sắc đẹp của chúng ta hiện nay.

Về mặt kinh doanh, AI thực sự rất hữu ích. Tôi đã sử dụng nó để hoàn thiện sổ tay nhân viên của mình hoặc nhờ AI kiểm tra hợp đồng khi luật sư của tôi bận gì đó. AI đặc biệt giỏi trong việc tóm tắt tài liệu và tính toán chi phí sơn nội thất theo khu vực.

Nhiều salon dùng AI để tạo chú thích trên mạng xã hội, nhưng bạn có thể dễ dàng nhận ra khi đó là do ChatGPT viết — từ cách trình bày đến giọng văn. Nó nghe như giọng của một người dẫn chương trình trò chơi truyền hình: “Xu hướng mới nhất! Đến ngay để nhuộm mái tóc vàng cho mùa hè này!”

Tôi đã ngừng sử dụng nó. Đôi khi, tôi cố ý để lại một hoặc hai lỗi chính tả nhỏ trong chú thích trên mạng xã hội để chứng minh rằng đó là do tôi, một con người thật, viết.

Kerri Wilson

Y tá, Mission Health

Asheville, North Carolina

Bệnh viện của chúng tôi sử dụng một chương trình thiết kế chăm sóc sức khỏe để hỗ trợ nhiều mảng khác nhau, bao gồm cả kế hoạch xuất viện. Bạn nhập thời gian nằm viện hoặc chẩn đoán của bệnh nhân, và thuật toán sẽ đưa ra hướng dẫn: “Đây là những gì chúng ta phải làm để bệnh nhân xuất viện vào ngày này.”

Điều này dường như không đặt bệnh nhân lên hàng đầu. Nó chủ yếu tập trung vào hiệu suất và năng suất. Là một y tá, điều này rất đáng lo ngại vì chúng tôi không muốn coi bệnh nhân như những con số hay những cơ thể nằm trên giường. Chúng tôi muốn đảm bảo rằng mình thực sự đang cải thiện sức khỏe của họ, giúp họ hồi phục, chứ không phải làm mọi cách để đẩy họ ra khỏi bệnh viện.

Gần đây, một phó giám đốc điều dưỡng đã tham gia cùng chúng tôi trong buổi kiểm tra bệnh nhân. Có một bệnh nhân đã nằm viện lâu hơn dự kiến, với tình trạng sức khỏe rất phức tạp. Đội ngũ y tế đang cố gắng xác định liệu bệnh nhân này có cần phải chạy thận hay không. Khi vị phó giám đốc điều dưỡng xem báo cáo do thuật toán tạo ra, điều đầu tiên bà ấy nhận thấy là "chạy thận là một rào cản khiến bệnh nhân không thể xuất viện." Bà ấy nói, "Chúng ta có thể sắp xếp việc này dưới dạng điều trị ngoại trú."

Các y tá, bao gồm cả tôi, ngay lập tức phản đối: "Không thể làm như vậy." Nhưng bà ấy vẫn kiên quyết. Cuối cùng, bác sĩ chuyên khoa thận đã phải trực tiếp nói rõ rằng điều đó không khả thi.

Sự thật là, chúng tôi rất trân trọng những tiến bộ công nghệ và muốn sử dụng các chương trình này để hỗ trợ bệnh nhân và nâng cao chất lượng chăm sóc. Nhưng chúng tôi không muốn chúng cản trở việc cung cấp dịch vụ y tế cho mọi người một cách hiệu quả và an toàn.

Sergio Leal

Nghệ sĩ lồng tiếng và biên tập âm thanh

San Antonio

Tôi đã có 10 năm kinh nghiệm làm việc trong lĩnh vực truyền hình và phát thanh, bao gồm cả việc lồng tiếng. Đó là một công việc ổn định, mang lại thu nhập tốt. Nhưng giờ đây, AI xuất hiện khắp nơi. AI đang tác động đến mọi khía cạnh của ngành lồng tiếng, từ những việc nhỏ đến việc lớn. Thậm chí, Netflix đang xem xét sử dụng giọng nói AI để lồng tiếng.

Thực tế là những người làm việc trong lĩnh vực sáng tạo sẽ bị ảnh hưởng. Tôi không phủ nhận rằng AI có những công dụng hữu ích, nhưng khi nó thay thế con người, chất lượng sản phẩm thường tệ đi trông thấy. Trong hầu hết các trường hợp, đặc biệt là các lĩnh vực cần sự tương tác và cảm xúc, sử dụng AI sẽ phản tác dụng.

Hiện tại, nó chưa ảnh hưởng nhiều đến tôi. Nhiều công việc giờ đây phải được bộ phận pháp lý của đại lý của tôi xem xét kỹ, để đảm bảo hợp đồng ghi rõ rằng giọng nói của chúng tôi sẽ không bị sử dụng để huấn luyện AI. Nếu hợp đồng không ghi rõ hoặc không thể đảm bảo điều đó, chúng tôi phải tự cân nhắc liệu có nên thử giọng hay không.

May mắn là nếu bạn làm việc với một đại lý tốt, họ sẽ bảo vệ bạn. Nhưng vẫn có rất nhiều đại lý không làm như vậy.

Điều đáng buồn là AI chắc chắn sẽ lấy đi một số công việc, nhưng ngành này đã thay đổi rất nhiều. Để trở thành một nghệ sĩ lồng tiếng giỏi, bạn không chỉ phụ thuộc vào chất giọng của bạn, mà còn là cảm xúc bạn truyền tải qua tác phẩm.

Wil Page

Giáo viên, Trường Trung học Thomas Starr King

Los Angeles

Tôi dạy toán và khoa học xã hội, với rất nhiều học sinh là người học tiếng Anh, bao gồm cả học sinh đến từ các quốc gia nói tiếng Tây Ban Nha và Đông Âu. AI đã thay đổi cách tôi giao tiếp với học sinh của mình.

Với nội dung khoa học xã hội, sách của tôi được viết ở trình độ lớp sáu. Nhưng có học sinh của tôi chỉ đọc được ở trình độ lớp một.

Nhờ AI, tôi có thể điều chỉnh nội dung sao cho phù hợp với trình độ đọc của từng học sinh — đây là một trong những tính năng tôi yêu thích nhất của AI. Nếu chúng tôi đang học về thành tựu của người Lưỡng Hà và Bộ luật Hammurabi, tôi có thể đảm bảo rằng mọi học sinh đều hiểu được Bộ luật này, dù các em đọc ở trình độ lớp một hay lớp tám.

Công việc này thực sự quá tải. Nếu tôi có AI từ khi mới bắt đầu sự nghiệp, có lẽ tôi đã trở thành một giáo viên thành thạo hơn nhanh chóng. Điều tôi cảm nhận rõ nhất là AI đã trả lại cho tôi rất nhiều thời gian. -> Mạch lạc và tự nhiên hơn.

Trước đây, tôi làm việc gần 80, thậm chí 90 giờ mỗi tuần. Nhưng giờ đây, thời gian làm việc đã giảm xuống còn khoảng 55 giờ. Tôi không còn thường xuyên tự hỏi liệu mình có thể theo đuổi nghề này đến cuối sự nghiệp hay không.

Năm nay tôi 48 tuổi, và nếu không có AI, có lẽ tôi đã phải nghỉ dạy vào giữa hoặc cuối tuổi 50. Tôi không thể tưởng tượng mình sẽ duy trì được năng lượng cần thiết để tiếp tục công việc này lâu dài.

Ashley Kaiser

Nhà khoa học, Lila Sciences Inc.

Cambridge, Massachusetts

Tôi đã dành phần lớn sự nghiệp của mình cho việc nghiên cứu khoa học vật liệu, chủ yếu tập trung vào polymer và nhựa. Khi tôi gia nhập Lila Sciences, họ nói muốn sử dụng AI để cách mạng hóa mọi khía cạnh của phương pháp khoa học. Điều này thực sự thu hút tôi.

AI có khả năng xử lý khối lượng dữ liệu rất lớn. Chúng tôi có thể thu thập kết quả, phân tích và dự đoán các thí nghiệm tiếp theo. Đây là điều tôi không thể tự mình làm được. Tất nhiên, tôi vẫn là người chủ trì quy trình, có mặt trong phòng thí nghiệm và định hướng chiến lược nghiên cứu. Nhưng chính AI giúp chúng tôi thực hiện thí nghiệm nhanh hơn và với số lượng lớn hơn.

Khi áp dụng phương pháp khoa học, bạn bắt đầu với một ý tưởng, một giả thuyết. Bạn vào phòng thí nghiệm, kiểm tra giả thuyết đó và thu được kết quả. Bạn phân tích kết quả đó và rút ra những hiểu biết mới để hình thành giả thuyết tiếp theo. Quy trình này lặp lại liên tục.

Với tự động hóa và AI, chúng tôi có thể thực hiện hàng loạt thí nghiệm nối tiếp nhau và thu được kết quả nhanh hơn rất nhiều.

Là một nhà khoa học — và tôi nghĩ nhiều nhà khoa học sẽ đồng ý — khi thực hiện thí nghiệm, bạn luôn háo hức với các loại dữ liệu. Bạn muốn biết kết quả của giả thuyết mình đưa ra. Bạn đứng bồn chồn bên thiết bị đến khi nó hoàn thành phân tích, kết quả hiện lên màn hình, và đó là khoảnh khắc phấn khích nhất.

Có khi dữ liệu cho thấy kết quả không như mong đợi, khiến bạn thất vọng. Hoặc dữ liệu rất tích cực, và bạn nghĩ: “Ô, kết quả còn tốt hơn mình nghĩ!” — một khoảnh khắc "eureka" thật sự.

AI giúp chúng tôi có thêm rất nhiều khoảnh khắc như vậy.

Rachel Antell

Nhà lưu trữ phim tài liệu, đồng sáng lập Archival Producers Alliance

Berkeley, California

Khi ChatGPT bắt đầu trở nên phổ biến, tôi và đồng nghiệp nhận thấy các bức ảnh cực kỳ chân thực xuất hiện trong các bộ phim tài liệu mà chúng tôi đang làm.

Trong một dự án, chúng tôi được yêu cầu tìm một bức ảnh của một cô gái trẻ trong câu chuyện, với bối cảnh vào đầu những năm 1900. Chúng tôi khá chắc chắn rằng bức ảnh đó không tồn tại. Nhưng khi xem bản dựng đầu tiên của bộ phim, chúng tôi lại thấy một bức ảnh của cô gái ấy.

Chúng tôi hỏi: “Các bạn tìm thấy bức ảnh này ở đâu?” Họ trả lời: “Chúng tôi không tìm thấy. Chúng tôi tạo ra nó.”

Lúc đó, chúng tôi thậm chí còn không biết rằng việc tạo ra ảnh tổng hợp như vậy là khả thi. Chúng tôi hỏi: “Các bạn sẽ nói rõ với khán giả chứ? Kế hoạch để minh bạch là gì?” Họ đáp: “Chúng tôi không cần phải làm vậy.”

Dù sau đó họ thay đổi ý kiến, nhưng suy nghĩ ban đầu của họ đã khiến chúng tôi sững sờ. Điều này làm dấy lên lo ngại không chỉ với bộ phim mà còn với cách phim tài liệu duy trì vai trò là một nguồn tài nguyên văn hóa đáng tin cậy.

Ban đầu, chúng tôi nghĩ rằng AI không nên xuất hiện trong một bộ phim tài liệu. Nhưng càng tìm hiểu, chúng tôi càng nhận ra rằng AI sẽ là một sự xu hướng tất yếu. Vì vậy, chúng tôi bắt đầu xây dựng các tiêu chuẩn sử dụng AI trong ngành.

Tôi cho rằng các nhà sản xuất lưu trữ phim tài liệu sẽ phải thích ứng. Về sau, một phần quan trọng trong công việc của chúng tôi sẽ là kiểm tra tính xác thực của các tư liệu hình ảnh — điều mà trước đây chúng tôi chưa bao giờ phải làm. Bằng mắt thường, sẽ rất khó phân biệt đâu là thật và đâu là giả. Đến giờ, thậm chí tôi không còn chắc chắn liệu mình có thể phân biệt chính xác được chúng.

Tom Lee

Nhà phát triển ứng dụng di động

Washington, DC

Công ty của tôi có một số quy định hạn chế việc sử dụng AI trong lập trình, nhưng tôi đã thử nghiệm nó ngoài giờ làm việc để hiểu rõ hơn về cách AI hỗ trợ lập trình.

Tôi đã sử dụng AI trong các lĩnh vực mà tôi thành thạo, và hiệu suất của tôi đã tăng lên đáng kể. Nhưng khi tôi áp dụng AI vào những lĩnh vực mà tôi ít hiểu biết, kết quả trở nên hỗn loạn và rối rắm, đến mức tôi phải xóa sạch chúng và làm lại từ đầu.

Tôi nghĩ chúng ta thường đánh giá thấp vai trò của chính mình trong việc lọc và định hình đầu ra từ các mô hình ngôn ngữ lớn (LLM) mà không hề nhận ra điều đó. Khi làm việc trong những lĩnh vực mà chúng ta am hiểu, chúng ta dễ dàng bỏ qua những điểm không tốt. Và nếu chúng ta định hướng đúng cho AI ngay từ đầu, kết quả sẽ tốt hơn rất nhiều.

Carlos Montano

Tài xế Uber và Lyft

Fremont, California

Tôi đã lái xe gần tám năm nay. Điều tôi thích ở công việc này là tính linh hoạt, kết hợp được với các công việc khác mà tôi đang làm. Tôi hiện đang đưa đón trẻ em đến trường và giao đồ ăn cho một nhà hàng.

Hai tuần trước, tôi thấy một vài xe Waymo chạy ở Mountain View. Tôi nghĩ: “Thật luôn? Các bạn biết điều đó có ý nghĩa gì không?” Đó là sẽ có ít cơ hội việc làm hơn và ít chuyến xe hơn cho cánh tài xế chúng tôi. Điều đó có nghĩa là chúng tôi sẽ phải cạnh tranh nhiều hơn, nhiều tài xế không có khách hơn, và rồi tất cả phải tranh giành nhau những cuốc xe giá 3 USD. Đó là điều tôi lo lắng nhất.

Tôi cũng nghe nói rằng Uber đã hợp tác với Waymo và họ đang tiến vào kỷ nguyên xe tự lái. Tôi thường nói chuyện với nhiều người trong ngành công nghệ, từ Cisco, Tesla, Google đến Apple. Tôi hỏi họ về Waymo: “Các bạn nghĩ sao? Sẽ mất bao lâu nữa để AI hoàn toàn thay thế chúng ta?”

Trước đây, họ nói khoảng năm đến bảy năm. Nhưng không, Waymo đã xuất hiện ở San Francisco rồi và hiện đang thực hiện 200 ngàn chuyến xe mỗi tuần, lấy đi khách hàng của rất nhiều tài xế.

Tình hình với Waymo đã khiến tôi phải nghĩ đến kế hoạch B — như lấy bằng lái xe thương mại và tự kinh doanh dịch vụ đưa đón VIP hoặc cung cấp các dịch vụ khác. Tôi thích công việc hiện tại của mình, nhưng tôi phải chuẩn bị cho những gì sắp tới.