Thương vụ điện toán đám mây lớn nhất lịch sử lại khởi nguồn từ một điều hết sức bình thường: Một tin nhắn trực tiếp không mời mà đến trên LinkedIn. Tin nhắn ấy được gửi vào mùa Xuân năm 2024, từ một lãnh đạo của OpenAI đến các giám đốc bán hàng của Oracle. Cũng như phần lớn những lời chào mời trên LinkedIn, nó mang tính “thăm dò” nhiều hơn.

Khi ấy, OpenAI đang khao khát năng lực tính toán đến tuyệt vọng, một tình trạng gần như kéo dài liên tục kể từ khi ChatGPT bùng nổ vào năm 2022. Công ty đã vội vã ký hàng loạt hợp đồng thuê trung tâm dữ liệu, mua các bộ xử lý AI chuyên dụng (GPU) và thậm chí tìm cách tự phát triển chip riêng. Nhưng chừng đó vẫn chưa đủ để thỏa mãn cơn khát vô hạn của công ty về sức mạnh tính toán. Nói ngắn gọn, OpenAI đang rơi vào thế bí.

May mắn cho OpenAI, Oracle lúc đó đã âm thầm phác thảo kế hoạch xây dựng một trung tâm dữ liệu khổng lồ ở miền Tây Texas. Ý tưởng ban đầu là hợp tác với xAI của Elon Musk. Theo những nguồn tin yêu cầu được giấu tên vì đây là thông tin nội bộ, các tòa nhà còn được thiết kế theo hình chữ X, trùng với tên công ty. Musk có mối quan hệ thân thiết với Larry Ellison, đồng sáng lập kiêm chủ tịch Oracle, người từng ngồi trong hội đồng quản trị Tesla trong suốt nhiều năm và đã không ít lần đón tiếp Musk tại Lanai, hòn đảo ở Hawaii của Ellison. Nhưng bất chấp mối giao tình đó, Musk, vốn nổi tiếng thất thường, quyết định rằng ông có thể tự làm nhanh hơn và rút khỏi dự án. Chính vào thời điểm ấy, tin nhắn LinkedIn “định mệnh” xuất hiện.

Tin nhắn được gửi bởi Peter Hoeschele, giám đốc hạ tầng của OpenAI, đã mở ra cuộc trao đổi giữa hai công ty, theo chia sẻ công khai của chính ông vào tháng 10. Vài tháng sau, vào ngày thứ hai Donald Trump trở lại Nhà Trắng trong nhiệm kỳ thứ hai, lãnh đạo Oracle, OpenAI và tập đoàn đầu tư SoftBank của Nhật Bản cùng xuất hiện bên cạnh Tổng thống để công bố kế hoạch xây dựng mạng lưới trung tâm dữ liệu AI trên khắp nước Mỹ. Dự án, được CEO OpenAI Sam Altman và ông Trump tuyên bố sẽ tạo ra hàng trăm nghìn việc làm, mang cái tên đầy tham vọng: Stargate. “Hãy ghi nhớ cái tên này,” ông Trump nói, “vì tôi tin các bạn sẽ còn nghe nhiều về nó trong tương lai.”

Sau đó, ông Trump mời Ellison bước lên bục phát biểu. “Cảm ơn ngài Tổng thống, chúng tôi chắc chắn không thể làm được điều này nếu không có ngài,” Ellison nói. “AI mang trên mình tiềm năng to lớn cho tất cả chúng ta, cho mọi người dân Mỹ.” Vốn nổi tiếng dài dòng, lần này Ellison lại nói khá ngắn gọn, theo cách rất hợp tai một vị Tổng thống xuất thân từ lĩnh vực bất động sản. “Các trung tâm dữ liệu thực tế đã được khởi công,” ông nói. “Mỗi tòa nhà rộng khoảng 46.000 mét vuông.”

Có dấu hiệu cho thấy Ellison, người từ lâu đã gắn liền với hoạt động đua du thuyền, tự lái máy bay riêng và những thú vui xa xỉ của giới tỉ phú, đang dần thu mình về một nhịp sống gia đình hơn. Ông dành nhiều thời gian bên người vợ thứ sáu, Jolin, và các con nhỏ.

Tuy vậy, Ellison vẫn muốn viết tiếp những chương mới trong sự nghiệp của mình. Oracle đang lên kế hoạch nắm cổ phần TikTok như một phần trong thỏa thuận do ông Trump giữ ứng dụng này tiếp tục hoạt động tại Mỹ, với điều kiện chính phủ Mỹ và Trung Quốc thống nhất được các chi tiết.

Trong khi đó, con trai ông là David Ellison cũng đang nuôi tham vọng trở thành ông trùm truyền thông quyền lực nhất thế giới bằng cách để Paramount, công ty mẹ của CBS và MTV, thâu tóm Warner Bros. Discovery. Khi Warner Bros. chọn bắt tay với Netflix, Paramount lập tức phản công bằng một thương vụ thâu tóm thù địch. Giống nhiều bước đi gần đây của gia đình Ellison, mối quan hệ thân cận với Tổng thống nhiều khả năng sẽ đóng vai trò quan trọng, bởi cả Netflix lẫn Paramount đều cần được cơ quan quản lý phê duyệt để hoàn tất thương vụ.

Gạt lớp vỏ bọc hào nhoáng sang một bênStargate thực chất chỉ là một hợp đồng điện toán đám mây khổng lồ, không hơn không kém. Theo đó, Oracle sẽ xây dựng nhiều trung tâm dữ liệu chứa đầy GPU để huấn luyện và vận hành các mô hình AI của OpenAI. Tuy nhiên, quy mô của thỏa thuận này vượt xa những gì Ellison và Musk từng bàn bạc chỉ vài tháng trước đó. OpenAI cam kết chi khoảng 300 tỉ USD để thuê máy chủ từ Oracle. Theo những người am hiểu vụ việc, hai bên vẫn đang thảo luận khả năng mở rộng thêm.

Để đáp ứng khối lượng xử lý này, Oracle sẽ phải xây dựng khoảng năm cụm trung tâm dữ liệu, mỗi cụm đều thuộc hàng lớn nhất thế giới. Tổng cộng, chúng sẽ cần tới hàng triệu con chip và tiêu thụ 4,5 gigawatt điện, nhiều hơn toàn bộ lượng điện sinh hoạt của thành phố Chicago. Oracle cũng đang hỗ trợ phát triển hạ tầng trung tâm dữ liệu cho OpenAI tại UAE. Dù không có nhiều kinh nghiệm xây dựng cơ sở hạ tầng, Oracle vẫn đặt mục tiêu đưa các cơ sở này vào hoạt động sớm hơn nhiều so với chuẩn của ngành.

Tuy nhiên, một số kế hoạch đã bắt đầu bị trễ nhịp. Theo những người tham gia dự án, mốc hoàn thành ban đầu năm 2027 cho một số trung tâm tại Mỹ đã bị lùi sang năm 2028, chủ yếu do tình trạng thiếu hụt lao động và vật liệu.

Trong tuyên bố chính thức, người phát ngôn Oracle khẳng định công ty vẫn tự tin vào khả năng thực hiện đầy đủ các cam kết và kế hoạch mở rộng. “Không có sự chậm trễ nào đối với các địa điểm cần thiết để đáp ứng nghĩa vụ hợp đồng, và chúng tôi vẫn đang đi đúng kế hoạch và mốc tiến độ,” người phát ngôn công ty cho biết, đồng thời nhấn mạnh việc lựa chọn địa điểm và tiến độ đều được phối hợp chặt chẽ với OpenAI. Phía OpenAI từ chối bình luận.

Điều đáng chú ý là toàn bộ nỗ lực khổng lồ này được thực hiện cho một startup vốn đang thua lỗ hàng tỉ USD mỗi năm và vẫn chưa chứng minh được rằng các sản phẩm phần mềm của mình có thể tạo ra lợi nhuận tương xứng với khoản đầu tư khổng lồ nói trên. Trước thời ChatGPT, một thương vụ như vậy sẽ bị xem là liều lĩnh, thậm chí là điên rồ. Nhưng trong bối cảnh thị trường dường như tin rằng đầu tư cho AI bao nhiêu cũng là chưa đủ, Phố Wall đã hoàn toàn bị cuốn vào làn sóng ấy.

Khi quy mô các hợp đồng đám mây mới được hé lộ vào đầu tháng 9, cổ phiếu Oracle đã tăng vọt, giúp vốn hóa thị trường của hãng tăng thêm khoảng 250 tỉ USD, vượt cả Exxon Mobil. Tài sản ròng của Ellison, người sở hữu 40% Oracle, đã nhanh chóng vượt Elon Musk, giúp ông trở thành người giàu nhất thế giới theo Bloomberg Billionaires Index, ít nhất là trong vài giờ.

Dù AI cuối cùng sẽ thay đổi đời sống thường nhật đến mức nào đi nữa, nó đã sớm đảo lộn trật tự trong ngành công nghệ khi đưa những cái tên mới như OpenAI vươn lên và biến những công ty từng ở vị thế ngách như Nvidia thành những gã khổng lồ. Còn Oracle, một công ty phần mềm và cơ sở dữ liệu đã tồn tại hơn nửa thế kỷ, từng đứng ngoài nhiều làn sóng đầu tư lớn như tìm kiếm web, di động hay điện toán đám mây, nay quyết tâm sẽ không lỡ chuyến tàu AI này. Ngoài OpenAI, Oracle còn ký các thỏa thuận lớn với Meta và Nvidia. Công ty tuyên bố doanh thu từ hạ tầng rồi sẽ vượt mọi mảng kinh doanh khác. Tháng 9, công ty tái cấu trúc lực lượng lao động xoay quanh AI, bổ nhiệm giám đốc hạ tầng đám mây 39 tuổi Clay Magouyrk làm đồng CEO.

Cho đến nay, tác động kinh tế thực sự của AI vẫn còn là dấu chấm hỏi… nếu gạt sang một bên hàng trăm tỉ USD đã được đổ vào trung tâm dữ liệu. Những cảnh báo về bong bóng ngày càng nhiều, và Oracle có thể là bên dễ bị tổn thương nhất, bởi chưa có gã khổng lồ công nghệ nào “tất tay” vào AI như họ. Hệ quả là dòng tiền tự do của công ty đã âm lần đầu tiên kể từ năm 1992. Để Stargate một ngày nào đó sinh lời, OpenAI sẽ phải duy trì được tốc độ tăng trưởng chóng mặt như những năm gần đây. Đối thủ lâu năm của Oracle là Microsoft, sau khi tự tính toán, đã chùn bước khi OpenAI đề xuất một thỏa thuận tương tự.

Để kể lại câu chuyện về canh bạc của Oracle, Bloomberg Businessweek đã phỏng vấn hàng chục nhân viên và lãnh đạo công ty, phần lớn giấu tên để có thể trao đổi thẳng thắn về một công ty nổi tiếng là hay kiện tụng và gần như không quá mặn mà với báo chí. Ở một khía cạnh nào đó, những tranh cãi xoay quanh AI, về việc thổi phồng kỳ vọng, thiếu minh bạch hay xung đột lợi ích, cũng chính là những câu hỏi từng nhiều lần bao phủ lấy Oracle. Bản thân Ellison từ lâu đã là hiện thân của một kiểu táo bạo rất Thung lũng Silicon, kể từ khi ông sáng lập Oracle gần một thập kỷ trước khi Sam Altman chào đời.

Nếu vốn hóa của Oracle từng được xem như thước đo niềm tin vào AI, thì những diễn biến gần đây lại cho thấy bầu không khí có thể đảo chiều nhanh đến cỡ nào. Tính đến thời điểm công bố kết quả kinh doanh chiều 10.12, cổ phiếu Oracle đã mất khoảng một phần ba giá trị so với mức đỉnh hồi tháng 9. Khi báo cáo cho thấy chi phí tăng nhanh hơn nhiều so với dự báo và chưa có dấu hiệu hạ nhiệt, cổ phiếu tiếp tục lao dốc.

Các nhà giao dịch hoài nghi AI đã sớm mua các hợp đồng hoán đổi rủi ro tín dụng (CDS) của Oracle, một dạng bảo hiểm chi trả nếu công ty không thể trả nợ, từng được dùng để đặt cược chống lại bong bóng nhà đất giai đoạn 2007–2008. Sau báo cáo lợi nhuận ngày 10.12, giá các hợp đồng này tăng vọt. Chỉ vài tháng trước, Oracle còn là biểu tượng cho niềm tin của nhà đầu tư vào AI. Giờ thì nó lại là biểu tượng cho nỗi sợ của họ.

Larry Ellison cùng Bob Miner và Ed Oates thành lập Oracle tại Santa Clara, bang California, vào năm 1977. Đó là một thời đại đã xa, trước cả điện thoại di động, thậm chí trước khi máy tính cá nhân trở nên phổ biến. Khi ấy, các doanh nhân công nghệ vẫn phải sống trong những giới hạn rất “người”. Trong lúc loay hoay tìm hướng đi cho công ty còn non trẻ, bộ ba này cuối cùng quyết định thương mại hóa một công nghệ lúc đó còn rất mới: Cơ sở dữ liệu đa năng có thể tìm kiếm.

Phần mềm cơ sở dữ liệu của Oracle được viết để chạy trên những cỗ máy mainframe khổng lồ chiếm trọn cả căn phòng, hoặc các “minicomputer” to bằng một chiếc tủ đặt trong văn phòng doanh nghiệp. Khách hàng đầu tiên của công ty, nổi tiếng đến mức nay trở thành một giai thoại, chính là CIA.

Ứng dụng và thiết bị có thể thay đổi liên tục, nhưng một khi doanh nghiệp đã chọn phần mềm cơ sở dữ liệu, họ hiếm khi thay sang hệ khác. Lý do là vì việc chuyển đổi vừa phức tạp, vừa gây gián đoạn hoạt động, lại luôn tiềm ẩn rủi ro đáng sợ nhất tên mất dữ liệu. Theo thời gian, Oracle tự phát triển thêm nhiều ứng dụng và thâu tóm thêm nhiều công ty khác. Khách hàng có thể dùng Oracle để theo dõi doanh thu, bổ sung linh kiện, tiếp nhận nhân sự mới, quản lý quan hệ khách hàng hay lập báo cáo tài chính hàng quý. Đến thập niên 1990, phần mềm Oracle đã có mặt tại khắp các tập đoàn lớn tại Mỹ.

Song song với sự thành công đó, Ellison và Oracle cũng sớm mang tiếng là quyết liệt đến mức gai góc, và đặc biệt “linh hoạt” về mặt đạo đức. Đặc biệt trong những năm tăng trưởng đầu tiên tài liệu quảng bá của Oracle thường xuyên ca ngợi những tính năng mà phần mềm… chưa hề có. Sản phẩm thương mại đầu tiên của công ty được đặt tên là Oracle 2, như thể đó là phiên bản nâng cấp trong khi thực chất chỉ là một bản thử nghiệm đầu tiên đầy lỗi.

Một câu nói trong cuốn tiểu sử xuất bản năm 1997 với nhan đề đầy mỉa ma Sự khác biệt giữa Chúa và Larry Ellison: Chúa không nghĩ mình là Larry Ellison, đã theo Ellison trong suốt nhiều năm. Theo lời một nhân viên kỳ cựu của Oracle, Ellison từng thẳng thắn thừa nhận: “Tôi không thể vừa điều hành doanh nghiệp này vừa nói thật với khách hàng. Điều đó là không thể.”

Đội ngũ bán hàng của Oracle nổi tiếng là hiếu chiến, và bộ phận kế toán cũng không kém cạnh. Đầu những năm 1990, công ty vướng vào rắc rối pháp lý và tài chính khi thường ghi nhận doanh thu ngay khi ký thỏa thuận ban đầu, thay vì chờ đến lúc khách hàng nhận và thanh toán phần mềm. Nhiều thương vụ sau đó đã đổ vỡ, khiến lợi nhuận công ty bị thổi phồng nghiêm trọng, theo cáo buộc của Ủy ban Chứng khoán Mỹ (SEC).

Oracle buộc phải điều chỉnh lại nhiều báo cáo tài chính theo quý, còn giá cổ phiếu thì mất tới ba phần tư giá trị. Một số quy định kế toán của Mỹ hiện nay bắt nguồn từ chính vụ việc này. Dù văn hóa công ty đã phần nào mềm mỏng hơn, nhưng cho đến nay, một công việc cấp thấp tại đây vẫn được xem như khóa học thực địa về “nghệ thuật đen” của việc bán phần mềm áp lực cao.

Phong cách doanh nghiệp của Oracle cũng là tấm gương phản chiếu sự hiếu chiến của Ellison. Trong vụ kiện chống độc quyền lịch sử của chính phủ Mỹ nhằm vào Microsoft năm 2000, Oracle đã thuê thám tử lục tung thùng rác của các tổ chức vận động hành lang để tìm bằng chứng cho thấy họ nhận tài trợ từ Microsoft, dù Oracle không hề là bên tham gia chính thức trong vụ kiện. Với Ellison, Microsoft là đối thủ trong ngành phần mềm, còn Bill Gates là đối thủ trong trong một cuộc đua mơ hồ hơn: Danh tiếng trong giới công nghệ. Khi vụ “lục thùng rác” bị phanh phui, Ellison vẫn biện minh đó là một “dịch vụ vì lợi ích công cộng”.

Năm 2010, chỉ vài tháng sau khi thâu tóm Sun Microsystems cùng ngôn ngữ lập trình Java, Oracle khởi kiện Google vì sử dụng Java trong hệ điều hành Android mà không có giấy phép. Cuộc chiến pháp lý này kéo dài suốt 11 năm, cho đến khi Tòa án Tối cao Mỹ đứng về phía Google. Trong thời gian đó, Oracle đồng thời vận động các cơ quan quản lý và thực thi pháp luật trên khắp thế giới theo đuổi các vụ kiện chống độc quyền nhằm vào Google. Nhiều nơi đã thực sự làm như vậy.

“Ellison là người cạnh tranh quyết liệt nhất mà tôi từng gặp,” Craig Conway, cựu lãnh đạo Oracle từng làm việc dưới quyền ông trong thập niên 1990, nhận xét. Đầu những năm 2000, khi Conway giữ chức CEO của PeopleSoft, ông trở thành mục tiêu trong một thương vụ thâu tóm thù địch kéo dài, cay đắng nhưng cuối cùng đã thành công của Oracle.

Ellison cũng nhiều lần cho thấy ông sẵn sàng trộn lẫn đan xen lợi ích cá nhân với lợi ích của công ty. Các khu nghỉ dưỡng chăm sóc sức khỏe ông sở hữu trên đảo Lanai sử dụng những phần mềm quản trị cao cấp của Oracle, vốn thường chỉ dành cho các tập đoàn lớn. Giải đua thuyền buồm do ông sáng lập được Oracle tài trợ khoảng 10 triệu USD mỗi năm. Công ty trả tiền cho Ellison sử dụng máy bay riêng khi đi công tác và tuyển cả người anh em cùng cha khác mẹ của ông.

Năm 2016, Oracle chi 9,3 tỉ USD để mua NetSuite, công ty phần mềm mà Ellison nắm gần một nửa cổ phần. Các cổ đông kiện Oracle, cáo buộc công ty trả giá quá cao để làm giàu cho ông. Oracle phản biện rằng Ellison đã rút khỏi quá trình ra quyết định, dù các cuộc thảo luận ban đầu diễn ra trong một cuộc họp hội đồng quản trị tại khu bất động sản của ông gần Palm Springs. Tòa án cuối cùng xử Oracle thắng kiện.

Oracle đủ thành công để “chịu đựng” những cá tính, mối thù và xung đột lợi ích của Ellison. Nhưng công ty dần trả giá vì ông không kịp nhận ra tầm quan trọng của điện toán đám mây. Từ những năm 2000, các công ty như Salesforce, do học trò cũ của Ellison là Marc Benioff sáng lập, bắt đầu cho thuê phần mềm qua Internet thay vì bán trọn gói để khách hàng tự cài đặt. Sau đó, Amazon Web Services và Microsoft Azure mở rộng mô hình này sang cả phần cứng, bán quyền truy cập từ xa vào máy chủ. Mô hình đám mây nhanh chóng trở thành mối đe dọa với Oracle.

Trước công chúng, Ellison từng hào hùng tuyên bố điện toán đám mây chỉ là một trào lưu bị thổi phồng. “Toàn là chuyện nhảm nhí,” ông đã nói như vậy vào năm 2008. Nhưng khách hàng của Oracle thì không nghĩ vậy. Thế là họ bắt đầu chi tiền cho các đối thủ mới. Trước thực tế đó, Oracle đã ra mắt mảng hạ tầng đám mây vào năm 2012, rồi tái khởi động vào năm 2016, nhưng vẫn không thể tạo được dấu ấn nào đáng kể.

Ban lãnh đạo Oracle khi ấy tiếp tục giữ thái độ dè dặt. Safra Catz, đồng CEO cho đến năm 2019 và sau đó là CEO đến năm 2025, từ lâu đã được xem như một trong những lãnh đạo tài chính thận trọng nhất nước Mỹ. Theo nhiều nhân viên, bà không quá mặn mà với việc lao đầu vào mảng đám mây có biên lợi nhuận thấp và chi phí vận hành trung tâm dữ liệu rất cao. Thay vào đó, tập trung khai thác mảng cơ sở dữ liệu và ứng dụng truyền thống. Ngay cả hiện nay, theo Synergy Research Group, Oracle cũng chỉ chiếm khoảng 3% doanh thu của thị trường hạ tầng đám mây toàn cầu.

Oracle chỉ thực sự bắt đầu giành được những hợp đồng điện toán đám mây lớn trong giai đoạn đại dịch Covid-19, khi nhiều nhà cung cấp khác không theo kịp làn sóng nhu cầu bùng nổ do phải làm việc từ xa. Một trong những hợp đồng đáng chú ý nhất khi đó là với Zoom. Tuy nhiên, thỏa thuận quan trọng nhất của Oracle lại là với TikTok, ứng dụng thuộc sở hữu của tập đoàn công nghệ Trung Quốc ByteDance.

Trước đó, Oracle chưa từng vận hành một tài khoản đám mây nào có quy mô như TikTok. Nhưng chính những tranh cãi xoay quanh ứng dụng này đã mở ra cơ hội cho công ty. Sự phổ biến của TikTok khiến các chính trị gia Mỹ theo đường lối cứng rắn, trong đó có ông Trump, lo rằng dịch vụ này có thể cho phép ByteDance, và thậm chí là chính phủ Trung Quốc, khai thác dữ liệu cá nhân của hàng triệu người Mỹ.

Oracle vì thế trở thành lựa chọn phù hợp. Công ty có bề dày lịch sử làm nhà thầu cho chính phủ Mỹ, am hiểu việc bảo mật dữ liệu nhạy cảm, và “tuân thủ” (compliance) thậm chí còn đứng thứ ba trong danh sách các giá trị cốt lõi của Oracle. Tháng 6.2022, ByteDance thông báo đã chuyển toàn bộ lưu lượng người dùng TikTok tại Mỹ sang các máy chủ của Oracle. Oracle khi đó vừa dời trụ sở chính về Austin, vì vậy ByteDance đặt cho mối quan hệ hợp tác này một cái tên rất “Mỹ”: Project Texas.

Hợp tác với ByteDance mang lại cho Oracle doanh thu còn lớn hơn tổng doanh thu từ tất cả các khách hàng hạ tầng đám mây khác cộng lại, đồng thời giúp công ty “học vỡ lòng” trong việc vận hành trung tâm dữ liệu cho một khách hàng lớn và cực kỳ khắt khe. “Oracle sẽ không thể có vị thế như ngày hôm nay nếu không có những cơ hội và bài học từ việc phục vụ các bạn và khách hàng của các bạn,” đồng CEO Clay Magouyrk nói với một lãnh đạo ByteDance vào tháng 10, trong khuôn khổ hội nghị thường niên AI World của Oracle.

Kinh nghiệm từ Project Texas trở nên đặc biệt quan trọng khi ChatGPT biến AI thành nỗi ám ảnh lớn nhất của Thung lũng Silicon. Oracle ký thỏa thuận với Microsoft để hỗ trợ vận hành phiên bản Bing tích hợp AI, đồng thời hợp tác với công ty AI Canada Cohere và xAI của Elon Musk (một thỏa thuận khác với dự án trung tâm dữ liệu hình chữ X từng đổ bể). Minh họa cho tính chất “vòng tròn khép kín” của ngành AI hiện nay, Oracle còn ký một thỏa thuận với Nvidia. Theo đó, Nvidia trả tiền để truy cập qua đám mây vào một trung tâm dữ liệu của Oracle, nơi được trang bị đầy chính chip do Nvidia sản xuất, phục vụ cho hoạt động nghiên cứu và phát triển nội bộ của hãng.

Trong thỏa thuận Stargate, một trong những điểm hấp dẫn nhất đối với OpenAI là sự sẵn sàng của Oracle trong việc thiết kế các trung tâm dữ liệu “đo ni đóng giày” với thời hạn cực kỳ gấp gáp. SemiAnalysis, một công ty nghiên cứu ngành uy tín, xếp Oracle Cloud vào nhóm các nhà cung cấp hạ tầng AI hàng đầu nhờ chi phí cạnh tranh, chất lượng mạng lưới và dịch vụ khách hàng tốt.

“Tôi thực sự bị thuyết phục, không chỉ bởi sự sẵn sàng cùng thiết kế, mà còn bởi việc toàn bộ hệ thống Oracle Cloud Infrastructure đều hiểu rất rõ những yêu cầu này,” giám đốc hạ tầng của OpenAI, ông Hoeschele, nói với Magouyrk trên sân khấu AI World.

Những lời khen ấy, dù mang tính tích cực, lại vô tình chạm đúng nỗi lo của một số nhà đầu tư về Oracle: Rằng công ty dường như sẵn sàng làm mọi cách để giành cho bằng được các hợp đồng hạ tầng AI. Những trung tâm dữ liệu mà Oracle đang gấp rút xây dựng trên khắp nước Mỹ đòi hỏi chi phí đầu tư ban đầu lên tới hàng chục tỉ USD. Microsoft, Google và nhiều công ty AI khác cũng đang mở rộng mạng lưới trung tâm dữ liệu của mình, đẩy giá vật liệu và nhân công tăng vọt.

Chỉ trong sáu tháng của năm 2024, Microsoft đã chi gần 40 triệu USD cho riêng phần bê tông của một trung tâm dữ liệu tại Wisconsin. Theo báo cáo của công ty tư vấn xây dựng Turner & Townsend, phần lớn các dự án mà OpenAI giao Oracle triển khai hiện vẫn mới dừng ở khâu thiết kế, trong khi chi phí xây dựng các trung tâm dữ liệu chuyên cho AI ngày càng khó lường khi giá cả liên tục leo thang.

Năng lượng cũng là một vấn đề lớn. Nhiều công ty điện lực đã quá tải và buộc các trung tâm dữ liệu phải chờ đợi trong thời gian dài để được đấu nối vào lưới điện. Để rút ngắn thời gian vận hành, Oracle phải dùng đến những giải pháp tuy mới nhưng tốn kém, như vận hành toàn bộ khu trung tâm dữ liệu bằng máy phát điện chạy bằng khí gas. Riêng một khu trung tâm dữ liệu tại vùng nông thôn hạt Shackelford, bang Texas, chi phí này sẽ vượt quá 1 tỉ USD mỗi năm. Khi công bố kết quả kinh doanh tháng 12, ban lãnh đạo Oracle đã tìm cách trấn an nhà đầu tư. Magouyrk nói rằng công ty sẽ “đánh giá cẩn trọng mọi khoản đầu tư hạ tầng trong tương lai” và chỉ triển khai khi có thể “đảm bảo lợi nhuận cho khách hàng”.

Chính những con số khổng lồ này là lý do khiến Safra Catz từng dè dặt với mảng hạ tầng đám mây. Nhưng không giống như khi ấy, bà nay đã không còn là người ra quyết định nữa. Năm 2025, khi cổ phiếu Oracle lập đỉnh sau khi công bố đầy đủ hợp đồng với OpenAI, công ty đẩy nhanh kế hoạch thay thế Catz bằng mô hình hai đồng CEO, với Magouyrk phụ trách mảng đám mây, còn Mike Sicilia chịu trách nhiệm bán hàng và dịch vụ khách hàng. Dù trên danh nghĩa hai người có quyền hạng ngang nhau, Oracle đã ngầm thể hiện ưu tiên của mình khi trao cho Magouyrk gói đãi ngộ cao hơn Sicilia tới 150 triệu USD. Cả hai trên thực tế đều báo cáo cho Larry Ellison, chủ tịch điều hành, giám đốc công nghệ và, một cách không chính thức, “ông chủ trọn đời” của Oracle.

Thông qua các cấu trúc tài chính sáng tạo, Oracle đã giữ được phần lớn chi phí phát triển liên quan đến AI nằm ngoài bảng cân đối kế toán của mình. Vantage Data Centers, một nhà phát triển bất động sản, đang vay 38 tỉ USD để xây hai khu trung tâm dữ liệu cho Oracle thuê lại. Các cơ sở khác cũng được triển khai theo mô hình tương tự, với các hợp đồng thuê thường kéo dài 15 năm. Dù vậy, bản thân Oracle hiện vẫn đang gánh khoản nợ lớn. Theo Bloomberg, Oracle được kỳ vọng sẽ gặt hái thành quả từ canh bạc hạ tầng này, nhưng trước mắt công ty sẽ phải chịu khoảng 70 tỉ USD dòng tiền tự do âm trong phần còn lại của thập kỷ.

Về bản chất, Stargate và các thỏa thuận tương tự là những khoản đặt cược vào một tương lai nơi nhu cầu đối với một dạng điện toán mới sẽ tiếp tục tăng mạnh Những khoản đầu tư này dựa trên giả định rằng các công ty AI sẽ cần lượng dữ liệu và năng lực tính toán ngày càng lớn, và rằng sẽ có đủ người dùng chấp nhận trả tiền để ngành AI có lãi.

Nếu doanh thu của OpenAI không còn tăng gấp đôi hay gấp ba mỗi năm, startup này có thể vừa không cần nhiều năng lực tính toán đến vậy, vừa không đủ khả năng chi trả, và Oracle có nguy cơ mắc kẹt với những tài sản cực kỳ đắt đỏ nhưng cũng cực kỳ kém thanh khoản. Thỏa thuận Stargate được thiết kế để OpenAI có quyền tái cam kết hoặc rút lui sau khoảng 5 năm, trong khi nhiều hợp đồng thuê của Oracle còn kéo dài gần một thập kỷ nữa. Hiện tại, thị trường hạ tầng AI đang nghiêng về phía người bán. Không ai biết đến lúc OpenAI phải đưa ra quyết định, điều đó có còn đúng hay không.

Gil Luria, nhà phân tích tại D.A. Davidson & Co., nhìn thấy ba kịch bản cho hợp đồng lớn với OpenAI: Oracle hạ dự báo vào năm tới nhưng vẫn mọi thứ vẫn cứu vãn được; OpenAI sụp đổ và hợp đồng bị hủy; hoặc “OpenAI đạt được siêu trí tuệ, chi 1.400 tỉ USD, chẳng ai trong chúng ta còn phải đi làm nữa, và Oracle thì hoàn toàn ổn”. Tôi rất hi vọng đó chỉ là một câu đùa.

Ngoài việc làm cho một bản báo cáo nghiên cứu bớt khô khan, câu đùa này còn phản ánh một thực tế đáng lo ngại của AI. Cơn sốt hiện nay phần nào dựa trên những dự báo khổng lồ, rằng máy tính sẽ tìm ra cách chữa nhiều loại ung thư, xóa sổ những nhóm ngành lao động, thậm chí tiến hóa thành một dạng sinh vật mới. Nhưng những mốc thời gian của các kỳ vọng đó liên tục bị đẩy lùi, thậm chí rơi trở lại phạm trù khoa học viễn tưởng. Nếu không có những bước đột phá lịch sử, các khoản đầu tư AI khổng lồ hiện nay sẽ bị đặt dấu chấm hỏi. Ngay cả một sản phẩm tiêu dùng phổ biến như OpenAI, với 800 triệu người dùng, cũng không đủ sức tự mình khiến các con số trở nên “có lời”.

Những người bi quan về Oracle lo rằng công ty, quá tập trung vào việc chốt các thương vụ dựa trên những kỳ vọng phi thực tế này, đang đưa ra những quyết định có thể phản tác dụng trong tương lai. Cách tiếp cận của Microsoft cho thấy sự tương phản. Đối thủ cũ của Oracle đã hợp tác với OpenAI từ năm 2016, và các mô hình vận hành ChatGPT được xây dựng trên nền tảng đám mây Azure. Tuy nhiên, nhiều lãnh đạo Microsoft ngày càng lo lắng về việc dành quá nhiều năng lực trung tâm dữ liệu cho OpenAI và những yêu cầu bị cho là vô lý của đối tác. Microsoft thậm chí đã phải hạn chế năng lực xử lý dành cho một số khách hàng lớn khác để đáp ứng nhu cầu của OpenAI.

CEO Microsoft Satya Nadella đã tóm lược mối lo này trong một podcast hồi tháng 10, khi nhắc đích danh CEO OpenAI. “Đôi khi Sam nói rằng: ‘Này, anh có thể xây cho tôi một trung tâm dữ liệu chuyên dụng với công suất hàng gigawatt ở một địa điểm để huấn luyện mô hình không?’” Nadella kể. “Điều đó hợp lý từ góc nhìn của OpenAI.” Nhưng với Microsoft Azure, ông nói thêm, điều đó “không hợp lý”. Năm 2024, Microsoft cho phép OpenAI tìm kiếm các nhà cung cấp đám mây khác, miễn là Microsoft có quyền ưu tiên từ chối. Đến tháng 10, Microsoft thậm chí từ bỏ cả quyền này.

Bảo vệ cho chiến lược của mình, Oracle lập luận rằng việc xây dựng và bán hạ tầng AI cũng sẽ kéo theo nhu cầu cho các sản phẩm khác của công ty, như cơ sở dữ liệu để lưu trữ lượng thông tin khổng lồ mà các mô hình ngôn ngữ lớn sử dụng. “Có quan điểm cho rằng các công ty AI chỉ tìm đến chúng tôi vì họ đang tạm thời bế tắc,” Magouyrk nói trên sân khấu hồi tháng 10. “Nhưng chúng tôi làm tốt đến mức thực sự hỗ trợ được những gì họ đang làm.”

Tại AI World (hội nghị từng được biết đến với tên OpenWorld rồi CloudWorld), các lãnh đạo của Oracle liên tục nhấn mạnh rằng AI thực chất là một ngành kinh doanh có thể sinh lời trong dài hạn. Tuy nhiên, nhiều nhà phân tích trong khán phòng tỏ ra hoài nghi. Khi Jackson Ader, chuyên gia phân tích của KeyBanc Capital Markets, chất vấn công ty về mức biên lợi nhuận gộp rất cao trong bảng phân tích chi phí của một trung tâm dữ liệu lớn, Magouyrk đã gắt lại: “Tôi cảm thấy anh đang bị nhầm lẫn.”

Ader không phải là người duy nhất hoài nghi về hướng đi của Oracle. Đợt giảm giá cổ phiếu gần đây cho thấy thị trường cũng đang nghi ngờ về tiến độ triển khai và các dự báo lợi nhuận của Oracle cho những dự án mới. Tình hình càng bất lợi hơn khi OpenAI sau đó đã ký các thỏa thuận trị giá hàng tỉ USD với Amazon, Advanced Micro Devices, Broadcom và CoreWeave, đồng thời công khai nói về khả năng tự xây dựng trung tâm dữ liệu. Giờ đây, Oracle chỉ là một trong số nhiều công ty đang xây dựng trung tâm dữ liệu cho OpenAI và hy vọng sẽ được thanh toán đầy đủ.

“Anh có thể thấy mối tương quan ngược giữa các cam kết của OpenAI và giá cổ phiếu Oracle,” Ader nói. “Chi tiêu của OpenAI càng tăng, giá trị của từng cam kết riêng lẻ lại càng giảm.”

Văn hóa Thung lũng Silicon vốn luôn đề cao những người trẻ và táo bạo. Thế nhưng, ở tuổi ngoài 80, Ellison vẫn đang giữ vai trò trung tâm trong một làn sóng bùng nổ công nghệ mới. Bill Gates từ lâu đã chuyển sang các hoạt động từ thiện, còn người bạn cũ của Ellison là Steve Jobs đã qua đời từ nhiều năm trước. Trái lại, theo các tài liệu mà Businessweek thu thập được hồi tháng 11, trong đợt tái cơ cấu năm nay, Ellison thậm chí còn gia tăng số lượng nhân sự trực tiếp nằm dưới quyền điều hành của mình. Quan trọng hơn, ông nắm quyền kiểm soát chi tiêu của công ty khi giám đốc tài chính cấp cao nhất hiện báo cáo trực tiếp cho Ellison, bỏ qua cả hai đồng CEO.

Dĩ nhiên, Ellison luôn là người có tầm ảnh hưởng tại công ty do chính ông sáng lập và nơi ông vẫn là cổ đông lớn nhất. Ông hiếm khi nào xuất hiện trực tiếp tại văn phòng, nhưng thường xuyên tham gia các cuộc họp qua video từ những bất động sản rải rác khắp nơi trên thế giới, đưa ra ý kiến về đủ loại quyết định, từ lớn đến nhỏ. Sau 48 năm tồn tại của Oracle, Ellison vẫn quan tâm đến việc công ty nên ưu tiên những dòng sản phẩm nào, thậm chí cả những chi tiết như vị trí đặt nút bấm trên giao diện ảo của Oracle Health.

Và dù xuất hiện trước công chúng ít hơn trước, Ellison vẫn sẵn sàng bàn luận công khai về những chủ đề nằm ngoài lính vực kinh doanh của Oracle. Trong bài phát biểu tại hội nghị AI World hồi tháng 10, ông dành tới 10 phút để nói về nông nghiệp. “Chúng ta không thể tiếp tục lấy môi trường sống để biến thành đất canh tác,” ông nói. “Chúng ta phải làm điều đó hiệu quả hơn rất nhiều.”

Dù vậy, phần lớn bài phát biểu kéo dài 90 phút của ông vẫn xoay quanh AI. Hai năm trước, tại sự kiện khi đó còn mang tên CloudWorld, Ellison từng công khai đặt câu hỏi liệu AI có phải là “công nghệ quan trọng nhất trong lịch sử loài người” hay không. Giờ thì ông đã không còn nghi ngờ gì nữa. “Đây là ngành kinh doanh lớn nhất, tăng trưởng nhanh nhất trong lịch sử nhân loại,” Ellison nói, “lớn hơn cả đường sắt, lớn hơn cả cuộc Cách mạng Công nghiệp.” Dù sao thì canh bạc của Oracle chỉ có thể thành công nếu Ellison đúng.