Các bậc cha mẹ thường dạy con rằng chỉ cần chăm chỉ và có ý chí thì sẽ thành công, và đôi khi điều đó đúng. Nhưng một người có tài khoản đầu tư bài bản thường có khả năng làm giàu lớn hơn nhiều so với một người chỉ dựa vào sự chăm chỉ.

Công thức đằng sau chiến lược này tuy đơn giản nhưng lại hiệu quả đến bất ngờ. Giả sử bạn bỏ 1.000 USD vào tài khoản đầu tư cho một đứa trẻ ngay từ hôm nay. Nếu đều đặn góp thêm 100 USD mỗi tháng (bởi bạn hoặc sau này bởi chính đứa trẻ), đến tuổi nghỉ hưu, tài khoản đó có thể có hơn 1 triệu USD. Ngay cả khi đã trừ đi lạm phát, đây vẫn là khoản lợi nhuận rất ấn tượng so với số tiền ban đầu.

Đây không phải là một chiêu làm giàu cấp tốc, mà là một chiến lược kiếm tiền chậm mà chắc.

“Khi bạn kết hợp lãi kép và tự động hóa, đó chính là một tấm vé trị giá một triệu USD,” Elliot Pepper, chuyên gia tài chính và giám đốc phụ trách thuế tại Northbrook Financial ở Baltimore, cho biết.

Tất nhiên, không kế hoạch đầu tư nào là đảm bảo tuyệt đối. Trên thị trường có rất nhiều loại tài khoản, bao gồm cả các tài khoản mang tên ông Trump dự kiến ra mắt năm 2026. Dưới đây là một vài hình thức đầu tư mà nếu được sử dụng đúng cách, có thể giúp thế hệ mai sau có bước khởi đầu tài chính vững vàng.

Tài khoản giám hộ: Linh hoạt và dễ tiếp cận

Với những bậc cha mẹ muốn tạo ra tài sản sớm cho con, tài khoản đầu tư giám hộ (custodial brokerage account) là một lựa chọn đơn giản. Người lớn đứng tên mở và quản lý tài khoản, nhưng về mặt pháp lý, tài khoản thuộc quyền sở hữu của đứa trẻ và sẽ do trẻ toàn quyền kiểm soát khi đủ tuổi trưởng thành.

Những tài khoản này thường được gọi bằng các chữ viết tắt hơi khó nhớ như UGMA hoặc UTMA, viết tắt theo tên của các đạo luật tạo ra chúng: Uniform Gifts to Minors Act và Uniform Transfers to Minors Act.

Theo các chuyên gia, tài khoản giám hộ phù hợp với những gia đình hiện có sẵn nguồn tiền để đầu tư mà không nhất thiết phải dùng vào mục đích giáo dục hay nghỉ hưu, và có thể rút ra bất kỳ lúc nào. Các công ty môi giới lớn như Fidelity, Vanguard hay Schwab đều cung cấp dịch vụ này với mức phí thấp và thủ tục đơn giản.

Tuy nhiên, sự linh hoạt đó đi kèm một số ràng buộc. Nếu đóng góp vượt quá 19.000 USD mỗi năm, bạn có thể phải chịu thuế quà tặng liên bang. Lợi nhuận đầu tư trong tài khoản cũng chỉ được hưởng ưu đãi thuế ở mức vừa phải. Tính đến năm 2025, khoản thu nhập thụ động 1.350 USD đầu tiên sẽ được miễn thuế, 1.350 USD tiếp theo sẽ bị đánh thuế theo suất của trẻ, và phần còn lại sẽ bị đánh thuế theo khung của cha mẹ.

Điều quan trọng nhất bạn cần nhớ là tiền trong tài khoản này không thể thu hồi. Khi con bạn đủ tuổi trưởng thành, bạn sẽ không còn nắm quyền kiểm soát tài khoản đó nữa, bất kể con chọn sử dụng số tiền đó như thế nào.

Chi phí dự phòng với tài khoản 529

Không gì đau lòng bằng việc tích cóp suốt bao năm rồi chứng kiến toàn bộ số tiền đó “bốc hơi” vào học phí đại học trong 4 năm. Tính đến năm 2025, cứ sáu người Mỹ trưởng thành thì có một người đang nợ khoản vay sinh viên, với tổng số nợ vượt 1,6 nghìn tỉ USD.

Mark Kantrowitz, tác giả cuốn How to Appeal for More College Financial Aid, cho biết nhiều phụ huynh thường “có xu hướng đánh giá thấp khả năng nhận hỗ trợ tài chính dựa trên nhu cầu, và đánh giá quá cao khả năng nhận học bổng theo thành tích.” Nói cách khác, giấc mơ nhận được học bổng toàn phần nhiều khi chỉ là… giấc mơ.

Đó là lúc tài khoản 529 phát huy tác dụng. Ra đời năm 1996 và hiện có mặt tại gần như toàn bộ các bang, tài khoản đầu tư dành cho giáo dục này cho phép tăng trưởng đầu tư mà không bị đánh thuế, đồng thời được rút tiền miễn thuế nếu dùng cho mục đích giáo dục hợp lệ. Nhiều bang còn cho phép khấu trừ thuế tiểu bang với các khoản đầu tư này.

Việc mở tài khoản 529 rất đơn giản, và bạn có thể mở bao nhiêu tài khoản cho con cũng được. Từ năm 2025, mỗi cá nhân (cha mẹ, ông bà, …) có thể đóng góp tối đa 19.000 USD mỗi năm mà không bị đánh thuế quà tặng liên bang; vợ chồng có thể góp gấp đôi (38.000 USD). Với những ai muốn đóng một khoản lớn ngay từ đầu, IRS cho phép “góp trước 5 năm” tối đa 95.000 USD mà không bị đánh thuế quà tặng.

Như mọi chiến lược đầu tư dài hạn, người bắt đầu sớm sẽ là người hưởng lợi nhiều nhất nhờ sức mạnh của lãi kép.

Dĩ nhiên, vẫn sẽ có người hoài nghi. Ai mà biết được học phí đại học sẽ như thế nào vào năm 2045, hay liệu mô hình giáo dục đại học có còn tồn tại đến lúc đó không.

Chính sự bất định đó là lý do các chuyên gia như Elliot Pepper khuyên chỉ nên xem tài khoản 529 là một phần trong chiến lược đầu tư tổng thể. Một điểm cộng khác là nếu tiền không được dùng cho mục đích học tập, bạn có thể chuyển sang tài khoản hưu trí Roth IRA (trong giới hạn nhất định) mà không bị phạt.

Định hướng dài hạn với tài khoản Roth

Không phải đứa trẻ nào cũng sẽ học đại học, nhưng gần như tất cả đều sẽ muốn nghỉ hưu khi đến tuổi, hoặc sớm hơn. Đó là lúc tài khoản Custodial Roth IRA phát huy tác dụng. Đây là tài khoản hưu trí dành cho trẻ vị thành niên có thu nhập thực tế.

Tài khoản được mở bởi người lớn, dùng tiền từ thu nhập của đứa trẻ và được đánh thuế giống như một tài khoản Roth thông thường. Lợi nhuận đầu tư được miễn thuế, và khi rút tiền lúc nghỉ hưu cũng sẽ không bị đánh thuế. Không có giới hạn độ tuổi để mở tài khoản này, nhưng nguồn thu nhập phải là thật. Nếu không, gia đình bạn có thể bị IRS kiểm tra. Làm bảo mẫu, làm bán thời gian ở cửa hàng hay làm cứu hộ hồ bơi đều được chấp nhận. Nhận “lương” hậu hĩnh vì làm việc nhà hay đơn giản chỉ vì là con ruột thì không.

Tính đến năm 2025, mức đóng góp tối đa là 7.000 USD hoặc bằng tổng thu nhập của trẻ trong năm, tùy theo con số nào thấp hơn. Số tiền nộp vào tài khoản không nhất thiết phải lấy trực tiếp từ thu nhập của trẻ; cha mẹ có thể đóng thay, miễn là vẫn nằm trong giới hạn đó. Ví dụ: nếu trẻ kiếm được 3.000 USD nhưng muốn tiêu 1.500 đô, cha mẹ có thể bỏ 1.500 đô còn lại vào tài khoản hưu trí giúp con.

Nghe có vẻ lý tưởng khi để trẻ em bắt đầu tiết kiệm tiền cho lúc nghỉ hưu từ sớm, nhưng nhiều chuyên gia khuyên nên áp dụng cách thực tế hơn. Judy Brown từ SC&H Wealth ở Washington, DC, gợi ý cha mẹ nên khuyến khích con tiết kiệm bằng cách “đối ứng”, nghĩa là nếu con bỏ tiền vào tài khoản đầu tư, phụ huynh sẽ góp thêm một khoản tương đương, giống như cách nhiều công ty hỗ trợ nhân viên tiết kiệm tiền hưu trí. Như vậy, trẻ vừa được khuyến khích đầu tư, vừa thấy ngay giá trị của việc có thu nhập.

Muốn giữ quyền kiểm soát? Hãy cân nhắc lập quỹ tín thác

Quỹ tín thác (trust) thường gắn liền với giới siêu giàu, khiến nhiều bậc phụ huynh cho rằng nó nằm ngoài tầm với của mình. Nhưng theo các cố vấn, nếu bạn muốn kiểm soát chặt chẽ tương lai tài chính của con, quỹ tín thác vẫn là một công cụ rất đáng để cân nhắc.

Quỹ tín thác không phải là tài khoản đầu tư thông thường, mà là một cấu trúc pháp lý quy định rõ ai được nhận tiền, khi nào và với mục đích gì. Luật sư Lara Sass tại New York cho biết bà thường khuyên khách hàng dùng một loại quỹ tín thác đặc biệt tên Crummey trust, được đặt theo tên vụ kiện năm 1968 cho phép các khoản quà tặng vào quỹ được miễn thuế theo hạn mức hằng năm.

“Crummey trust là một trong số ít loại quỹ được miễn thuế quà tặng hàng năm lên tới 19.000 USD,” Sass nói. “Điểm hay là tài sản trong quỹ tín thác có thể được dùng cho bất kỳ mục đích nào.”

Tài sản trong quỹ không chỉ giới hạn ở tiền mặt, mà còn có thể bao gồm cổ phiếu, trái phiếu, quỹ đầu tư, bất động sản, thậm chí là cổ phần trong doanh nghiệp tư nhân. Ngoài ra, quỹ tín thác còn giúp bảo vệ tài sản khỏi các chủ nợ, kẻ trục lợi hoặc tranh chấp tài sản trong ly hôn. Tuy nhiên, việc lập một quỹ như vậy không hề đơn giản. Phí luật sư có thể lên đến hàng ngàn USD và cần được quản lý lâu dài, nên bạn sẽ cần một luật sư đáng tin cậy để làm điều đó. Với những gia đình có điều kiện, hoặc muốn tránh để một đứa trẻ 18 tuổi được toàn quyền tiêu hàng chục nghìn USD một cách thiếu suy nghĩ, thì khoản phí này là cái giá xứng đáng để đổi lấy sự kiểm soát và an toàn.

Đừng quên đa dạng hóa danh mục đầu tư

Cũng như danh mục đầu tư của người lớn, việc lựa chọn tài khoản đầu tư nào cho con phụ thuộc vào mục tiêu của bạn, theo Jonathan Shenkman, chủ tịch ParkBridge Wealth Management. Nếu bạn có nhiều tiền mặt và muốn cho con lợi thế tài chính từ sớm, tài khoản UGMA hoặc UTMA có thể phù hợp với bạn và trẻ. Còn nếu mục tiêu chính là chi trả học phí, thì tài khoản 529 là lựa chọn tốt hơn.

Ngoài ra, các “tài khoản Trump”, loại tài khoản đầu tư dành cho trẻ sơ sinh, dự kiến sẽ ra mắt vào năm sau, bổ sung thêm lựa chọn cho các bậc phụ huynh.

“Việc chọn tài khoản nào phụ thuộc hoàn toàn vào điều bạn muốn,” Shenkman nói. “Có loại thiên về tính linh hoạt, có loại thiên về ưu đãi thuế, và có loại giúp bạn dễ kiểm soát hơn.”

Thông điệp chung của các cố vấn là: hãy đa dạng hóa. Sự nỗ lực và ý chí có thể giúp rèn luyện tính cách, nhưng nếu bạn muốn xây dựng của cải thật sự cho thế hệ mai sau, không gì vượt qua được sức mạnh của lãi suất kép.