Đây không phải là một năm dành cho châu Á. Tăng trưởng ì ạch, lạm phát đủ thấp để nhiều ngân hàng trung ương có thể hạ lãi suất. Tuy vậy, nhiều động thái chỉ mang tính phòng thủ nhằm tránh để đà tăng trưởng của các nền kinh tế tiếp tục xấu đi.

Cảm giác khủng hoảng sau khi Mỹ áp thuế hồi tháng 4 đã dần lắng xuống. Các nhà lãnh đạo đã đàm phán để đưa thuế xuống ngưỡng chịu đựng được đối với nền kinh tế. Tuy vậy, khó khăn vẫn còn ở phía trước. Giới chức phải cân nhắc khi nào nên kích thích kinh tế và nên kích thích đến mức độ nào. Nếu các rào cản thương mại do Nhà Trắng dựng lên thực sự gây tổn hại lớn, tác động đó nhiều khả năng sẽ chỉ xuất hiện vào năm 2026.

Dự báo vốn đã khó, nay càng khó hơn. Dưới đây là những bài học và diễn biến đáng theo dõi.

Trung Quốc lại khiến giới dự báo bối rối

Nhiều dự báo về nền kinh tế lớn thứ hai thế giới đã không chính xác. Không phải vì họ sai khi cho rằng đà tăng trưởng sẽ chậm lại. Mục tiêu 5% của Bắc Kinh vẫn trong tầm tay, nhưng suýt soát. Nền kinh tế Trung Quốc đang đối mặt nguy cơ giảm phát, thị trường bất động sản suy thoái kéo theo nhiều hệ lụy, còn đầu tư vốn thì lao dốc.

Vấn đề nằm ở phản ứng chính sách. Một năm trước, các ngân hàng lớn từng hào hứng với những tín hiệu từ chính phủ, kỳ vọng sẽ có các biện pháp mạnh tay hơn để thúc đẩy tăng trưởng. Nhưng điều đó đã không xảy ra. Thay vào đó, Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc Tính lại gây bất ngờ khi án binh bất động.

Tính đến thời điểm viết bài, chỉ có một lần điều chỉnh 10 điểm cơ bản. Quá trình thảo luận của PBOC rất khó theo dõi. Nhận định an toàn nhất là nền kinh tế cần một cú hích. Nhưng đừng trông đợi cú hích đó sẽ sớm xuất hiện.

Lãnh đạo không phải là tất cả

Người đứng đầu một ngân hàng trung ương không chỉ phải tìm kiếm sự ủng hộ, vượt qua quán tính thể chế và bảo vệ uy tín, mà còn phải cân nhắc bối cảnh kinh tế. Tôi không nói về chủ tịch tiếp theo của Fed, mà là Thái Lan, nơi giới chính trị gia liên tục kêu gọi hạ lãi suất mạnh tay hơn.

Hồi tháng 9, họ có cơ hội bổ nhiệm một người ủng hộ việc nới lỏng chính sách. Ông Vitai Ratanakorn từng chỉ trích gay gắt thống đốc ngân hàng Trung ương Thái Lan tiền nhiệm. Trước cuộc họp đầu tiên của ông, thị trường đặt cược vào khả năng cắt giảm lãi suất. Kết quả lại khác. Lãi suất chủ chốt được giữ nguyên ở mức 1,5%.

Dù vậy, ông Vitai vẫn phát đi tín hiệu ôn hòa. Ông nhấn mạnh bốn lần cắt giảm trong năm trước, đồng thời dành thời gian làm quen với vai trò mới và xây dựng sự đồng thuận. Thực tế cho thấy chính sách tiền tệ hiếm khi thay đổi mạnh ngay đầu nhiệm kỳ của một người đứng đầu mới. Những người theo dõi Fed nên lưu ý điều này.

Đừng quên yếu tố chính trị

Có vô số nghiên cứu và bài phát biểu ca ngợi tính hiệu quả của các ngân hàng trung ương độc lập. Tuy nhiên, sự độc lập đó hiếm khi nào là tuyệt đối. Người đứng đầu các tổ chức này vẫn do lãnh đạo dân cử bổ nhiệm, còn thẩm quyền thì bắt nguồn từ tiến trình chính trị. Việc tìm cách tác động đến quyết định tiền tệ vẫn luôn bị xem là không phù hợp, dù trên thực tế vẫn thường xuyên xảy ra.

Indonesia là một ví dụ điển hình. Ngân hàng Indonesia từng được coi là pháo đài của chủ nghĩa kỹ trị. Khi bà Sri Mulyani Indrawati buộc phải rời ghế bộ trưởng tài chính vào tháng 9, ngân hàng Indonesia mất đi một lớp bảo vệ quan trọng. Thống đốc Perry Warjiyo đã nhanh chóng hành động, hạ lãi suất và thậm chí tuyên bố sẽ dốc toàn lực ủng hộ chương trình tăng trưởng của tổng thống Prabowo Subianto, người nhậm chức từ năm ngoái. Trong bối cảnh rupiah nằm trong nhóm tiền tệ yếu nhất châu Á, BI buộc phải liên tục can thiệp để nâng đỡ đồng tiền này. Như ông Barack Obama từng nói, bầu cử luôn để lại hệ quả.

Tạm gác lại hướng dẫn chính sách

Một năm trước, tôi từng cho rằng đã đến lúc đưa công cụ định hướng chính sách trở lại. Khi chi phí sinh hoạt dần trở lại mức bình thường, việc giúp nhà đầu tư hình dung được lộ trình lãi suất sẽ giúp thị trường ít xáo trộn hơn. Nhưng Thống đốc Ngân hàng Dự trữ Úc Michele Bullock lại không nghĩ vậy. Sau mỗi trong ba lần cắt giảm lãi suất trong năm nay, bà đều tránh đưa ra bất kỳ chỉ dẫn nào cho thị trường.

Khi lạm phát bắt đầu nóng lên trở lại và nền kinh tế vận hành ở mức cao, giới giao dịch bắt đầu dự đoán các đợt tăng lãi suất tiếp theo. Sự thận trọng của bà Bullock hóa ra lại là lựa chọn đúng.

Nhật Bản thực sự khác biệt

Tuần trước, ngân hàng Trung ương Nhật Bản nâng lãi suất chủ chốt thêm 0,25 điểm phần trăm, lên 0,75%. Trước đó, Thống đốc Kazuo Ueda dành phần lớn năm 2025 không mấy mặn mà với việc tiếp tục tăng lãi suất sau động thái hồi tháng 1. Nhưng khi kinh tế toàn cầu tránh được suy thoái và lạm phát vượt mục tiêu 2%, ông đã nhanh chóng chớp thời cơ.

Khi Ueda bước vào nửa nhiệm kỳ sau, ông có lẽ đã tạo nên cả một di sản. Ông có thể là thống đốc BOJ duy nhất trong kỷ nguyên hiện đại rời nhiệm sở với lãi suất cao hơn lúc nhậm chức. Đó là thành tích đáng kể. Nhưng liệu nền kinh tế có chịu nổi không? Năm 2026 sẽ có câu trả lời.