Một tòa phúc thẩm liên bang đã trao cho Trump một sự tạm hoãn tạm thời khỏi phán quyết đe dọa bác bỏ phần lớn chương trình thuế quan rộng lớn của ông, mang lại ít nhiều hy vọng cho Nhà Trắng trong bối cảnh đối mặt với những giới hạn mới đáng kể trong nỗ lực tái cấu trúc trật tự thương mại toàn cầu.

Chính quyền Trump đã hoan nghênh phán quyết của Tòa Phúc thẩm Liên bang Hoa Kỳ, xem đó là sự xác nhận cho cam kết mạnh mẽ của họ nhằm phản đối phán quyết được đưa ra vào tối thứ Tư bởi Tòa án Thương mại Quốc tế — vốn đã chặn phần lớn các mức thuế của Trump theo Đạo luật Quyền hạn Kinh tế Khẩn cấp Quốc tế (IEEPA).

Các quan chức Nhà Trắng cũng nhấn mạnh rằng Trump vẫn còn lựa chọn khác để áp thuế tương tự theo những thẩm quyền khác nếu kháng cáo không thành công, mặc dù họ vẫn dự định tiếp tục bảo vệ tính hợp pháp của các mức thuế theo IEEPA trước Tối cao Pháp viện Hoa Kỳ.

Tuy nhiên, với một tổng thống muốn tận dụng chính sách thương mại để nhanh chóng tái định hình thương mại toàn cầu, những lựa chọn thay thế sẽ phức tạp hơn nhiều và làm suy giảm khả năng đe dọa mà ông có thể sử dụng trong đàm phán với các lãnh đạo thế giới. Một số công cụ thuế quan khác của Mỹ rất rườm rà và mất vài tháng để triển khai, trong khi một số khác lại bị giới hạn về phạm vi và thời gian áp dụng.

Lúc 20:21 tối thứ Năm, Trump ca ngợi phán quyết của tòa phúc thẩm trên mạng xã hội, đồng thời chỉ trích phán quyết ban đầu là “sai trái và đầy tính chính trị!” Ông tuyên bố việc phải xin Quốc hội phê duyệt thuế quan sẽ cản trở chương trình thương mại của mình và “hoàn toàn hủy hoại quyền lực Tổng thống.”

“Hy vọng rằng Tối cao Pháp viện sẽ nhanh chóng và dứt khoát đảo ngược phán quyết tồi tệ, đe dọa đất nước này,” Trump viết.

Dù được tạm hoãn, nguy cơ tòa phúc thẩm cuối cùng sẽ ủng hộ phán quyết ban đầu và chặn chính sách thuế quan của Trump vẫn đang đè nặng lên Nhà Trắng. Trong một diễn biến khác, một thẩm phán liên bang thứ hai cũng tuyên bố nhiều mức thuế của Trump – được ban hành theo quyền hạn khẩn cấp – là bất hợp pháp, nhưng giới hạn phán quyết chỉ áp dụng cho một doanh nghiệp gia đình khởi kiện, và tạm hoãn hiệu lực trong 14 ngày để Bộ Tư pháp có thời gian kháng cáo.

“Nước Mỹ không thể vận hành nếu Tổng thống Trump – hay bất kỳ tổng thống nào khác – bị các thẩm phán hoạt động chính trị cản trở trong các cuộc đàm phán ngoại giao hoặc thương mại nhạy cảm,” Thư ký Báo chí Nhà Trắng Karoline Leavitt nói hôm thứ Năm. “Cuối cùng, Tối cao Pháp viện phải chấm dứt tình trạng này vì lợi ích của Hiến pháp và đất nước.”

Phán quyết ban đầu của tòa sẽ chỉ cho chính quyền 10 ngày để gỡ bỏ các mức thuế. Tuy nhiên, lệnh mới đã đưa ra lịch trình tranh tụng kéo dài đến ngày 9.6 để xem xét yêu cầu tạm hoãn dài hạn. Nếu được chấp thuận — hoặc nếu một kháng cáo tiếp theo lên Tối cao Pháp viện được thông qua — thì các mức thuế có thể tiếp tục được duy trì trong nhiều tháng.

Dù đội ngũ của Trump thể hiện sự tự tin, phán quyết ban đầu hôm thứ Tư được xem là một trong những thất bại lớn nhất trong nhiệm kỳ hai của ông. Trump từng tranh cử với cam kết sử dụng thuế quan để chống lại điều mà ông gọi là sự đối xử không công bằng của các quốc gia khác đối với Mỹ, và đạo luật khẩn cấp IEEPA là con đường nhanh nhất để ông thực hiện lời hứa này.

Theo tính toán của Bloomberg Economics, phán quyết này sẽ khiến mức thuế suất hiệu lực trung bình của Mỹ giảm xuống dưới 6%, so với mức gần 27% hồi tháng trước – một mức cao kỷ lục từng đe dọa gây ra lạm phát đình trệ cho kinh tế Mỹ.

Tranh chấp pháp lý này cũng làm gia tăng sự bất định đối với nền kinh tế toàn cầu vốn đã bị ảnh hưởng bởi lập trường thay đổi liên tục của Trump về thuế nhập khẩu. Điều này có thể làm suy giảm lợi thế đàm phán của Trump khi đội ngũ của ông đang trao đổi với nhiều đối tác thương mại đang yêu cầu giảm thuế.

Phán quyết hôm thứ Tư đã chặn các mức thuế đối với Mexico, Canada, Trung Quốc, cũng như thuế nhập khẩu đồng loạt với hầu hết các đối tác thương mại của Mỹ. Trump đã viện dẫn IEEPA với lý do fentanyl và thâm hụt thương mại là các tình trạng khẩn cấp cần thiết cho việc sử dụng quyền lực hành pháp mở rộng. Tuy nhiên, tòa cho rằng ông đã vượt quá giới hạn.

Nhà Trắng hôm thứ Năm cho biết đang xem xét các lựa chọn khác, nhưng các cố vấn cũng thừa nhận rằng những lựa chọn này có thể mất thời gian để triển khai.

“Có những cách tiếp cận khác sẽ mất vài tháng để thực hiện, thông qua các thủ tục đã được thông qua trước đây hoặc dưới thời chính quyền trước, nhưng chúng tôi hiện chưa có kế hoạch theo đuổi,” Giám đốc Hội đồng Kinh tế Quốc gia Kevin Hassett nói trên Fox Business.

Trong bối cảnh ngày càng lo ngại về tính bền vững pháp lý của các mức thuế dựa trên IEEPA, chính quyền Trump đã bắt đầu dựa vào các cơ sở pháp lý khác để tiếp tục áp thuế.

Trump đã viện dẫn Điều 232 của Đạo luật Mở rộng Thương mại để chuẩn bị cho các mức thuế rộng rãi có thể áp dụng với mọi thứ từ điện thoại thông minh đến động cơ phản lực.

Từ khi Trump nhậm chức tháng 1, Bộ Thương mại đã áp thuế Điều 232 lên thép, nhôm, ô tô và linh kiện, đồng thời mở các cuộc điều tra về xe tải, đồng, gỗ, chất bán dẫn, khoáng sản chiến lược, dược phẩm và máy bay.

Các mức thuế này được xem là ít có nguy cơ bị tòa án bác bỏ hơn so với cách tiếp cận đơn lẻ từng nước của Trump, nhưng cũng mất vài tháng để ban hành. Các cuộc điều tra thường kéo dài 270 ngày, nhưng quan chức chính quyền nhấn mạnh có thể đẩy nhanh tiến độ.

“Tôi cam đoan với người dân Mỹ rằng chương trình thuế quan của Trump vẫn tồn tại, khỏe mạnh, và sẽ được thực thi để bảo vệ các bạn, cứu lấy việc làm và nhà máy của các bạn,” cố vấn thương mại Peter Navarro nói với báo chí hôm thứ Năm.

Navarro nói rằng Đại diện Thương mại Mỹ Jamieson Greer sẽ sớm công bố các hướng đi khác. “Bất kỳ luật sư thương mại nào cũng biết có rất nhiều lựa chọn chúng tôi có thể thực hiện,” Navarro nói.

Việc chuyển hướng chiến lược có thể tốn thời gian, kéo dài sự bất định về chính sách thuế của Trump và trì hoãn tác động chính trị trong nước mà ông mong đợi.

“Ý tưởng rằng Trump sẽ chuyển sang kế hoạch B và áp thuế bằng phương thức khác là khả thi, nhưng có vấn đề,” James Lucier, Giám đốc điều hành tại công ty nghiên cứu Capital Alpha Partners nhận định. “Vâng, ông ấy sẽ làm, nhưng ông đang dần hết thời gian để áp thuế và đạt kết quả trước cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ.”

Tuy nhiên, theo các nhà phân tích, việc dành thời gian để xây dựng một hồ sơ pháp lý vững chắc dựa trên các quyền hạn khác là điều then chốt để đảm bảo các mức thuế này vượt qua sự soi xét của tòa án – và cả các kỳ bầu cử tương lai.

“Nếu Trump vượt qua đủ các thủ tục theo Điều 232, thì ông ấy có thể có được các mức thuế hợp pháp,” Lucier nói. “Nếu ông ấy làm vội vàng trong sáu tuần mà không chuẩn chỉnh, các nhóm tài chính chống thuế sẽ tiếp tục kiện ông như với IEEPA.”

Phán quyết của tòa thương mại cũng đề cập đến Điều 122 – theo đó Trump có thể áp mức thuế lên tới 15% đối với một số quốc gia, nhưng chỉ trong khoảng năm tháng – như một hướng đi khác. Navarro thừa nhận rằng ban đầu chính quyền đã tránh dùng lựa chọn này vì giới hạn thời gian áp dụng.

“Điều 122 chỉ cho phép áp dụng trong 150 ngày. Đó là lý do chúng tôi không chọn nó,” ông nói trên Bloomberg TV.

Trump cũng từng sử dụng Điều 301 của Đạo luật Thương mại Hoa Kỳ năm 1974 để áp thuế lên Trung Quốc. Việc ông có tiếp tục dùng thẩm quyền này để đánh thuế bổ sung, bao gồm cả đối với Trung Quốc, vẫn chưa rõ.

Điều 301 cho phép tổng thống thực hiện một loạt biện pháp – không chỉ thuế quan – để xử lý các chính sách bất công làm hạn chế thương mại Mỹ. Một số ngành công nghiệp bị ảnh hưởng trước đây đã yêu cầu điều tra theo Điều 301 đối với tàu thuyền, năng lượng mặt trời và các mặt hàng nhập khẩu khác, nhưng tổng thống có thể tự khởi động các cuộc điều tra đó.

Các cuộc điều tra về thuế ô tô và thép từ nhiệm kỳ đầu của Trump đã giúp ông hành động nhanh hơn trong những lĩnh vực này so với các ngành khác chưa có nền tảng pháp lý.

Một lựa chọn khác là Trump có thể trình Quốc hội phê duyệt mức thuế mới. Tuy nhiên, điều này ít nhất sẽ làm chậm tiến độ triển khai thuế và còn có thể khiến một số mức thuế nhắm vào đồng minh không được thông qua tại Quốc hội đang chia rẽ sâu sắc. Việc này cũng chiếm nhiều thời gian nghị trình cần thiết cho các ưu tiên khác như chuẩn thuận thẩm phán và thông qua cắt giảm thuế.

“Nói cách khác, hàng trăm chính trị gia sẽ ngồi quanh D.C. hàng tuần, thậm chí hàng tháng, chỉ để quyết định nên áp mức thuế nào đối với các quốc gia đang đối xử không công bằng với chúng ta,” Trump nói.

— Với sự hỗ trợ từ Maeva Cousin, Meghashyam Mali, Laura Curtis, Tom Orlik, Annmarie Hordern, Jonathan Ferro, Erik Larson, Greg Stohr, Akayla Gardner và Rana Sajedi.