Giữa trưa trên đường cao tốc ngoằn ngoèo Angeles Crest, ngoại ô LA, Dario Franchitti đang khiêu vũ trên chân ga bằng nhôm của chiếc siêu xe giá ba triệu đô la Mỹ. Cả buổi sáng tháng Tám, ông lái xe trên con đường uốn lượn đấy, có lúc tốc độ lên tới hơn trăm dặm.

Chúng tôi đang ngồi trong chiếc Gordon Murray T.50, xe thể thao hạng nhẹ ba chỗ tốc độ tên lửa sản xuất giới hạn chỉ 100 chiếc. Chiếc xe thật điên rồ, nhưng điều thú vị nhất không phải là bố trí chỗ ngồi, hay người làm ra chiếc xe (được lấy tên đặt cho nó), kỹ sư người Nam Phi từng thiết kế chiếc xe đua F1 McLaren.

Ra mắt vào năm 2021, chiếc T.50 có hộp số tay. Nó là mẫu xe tiên phong trong cuộc nổi loạn chống lại xe SUV tự động, xe coupe chuyển số trên vô lăng và xe điện không số đang thống trị đường sá hiện đại. Ngay cả khi cần gạt số trên xe thể thao đã biến mất, một tầng lớp người tiêu dùng mới vẫn đòi hỏi điều mà thế hệ cha mẹ họ coi là nghiễm nhiên: Hộp số tay.

Năm vừa qua, các hãng xe, cả lâu đời lẫn mới gia nhập thị trường, đều đã ra mắt những mẫu xe được thiết kế để tái hiện kết nối trực giác với trải nghiệm lái xe. Ở Monterey Car Week, sự kiện xe hơi thường niên tổ chức hồi tháng Tám, những xe này rất đông đảo. Hãng Pagani ra mắt hộp số sáu số trong chiếc mui trần hai chỗ Utopia giá 3,4 triệu đô la; Tuthill Porsche thì có chiếc GT One, một phiên bản của dòng xe 911 GT1 với hộp sáu số tay. Chiếc Valour giá hai triệu đô la của Aston Martin Lagonda, ra mắt hồi tháng Bảy, cũng có hộp sáu số và động cơ 705 mã lực.

“Lái xe này như một màn trình diễn mạo hiểm,” Franchitti nói khi ông sang số để vào khúc cua, rồi buông cần số chính xác đến hoàn hảo. “Tôi thích xe hơi thiết kế cổ điển vì trải nghiệm lái, tôi mê lắm.” Khi chiếc xe có gắn động cơ đầu tiên xuất hiện trước năm 1900, người lái phải tự đồng bộ hóa tốc độ động cơ theo số phù hợp của trục quay bánh xe. Suốt nhiều năm sau đó, những chiếc Bentley Blower, xe sedan gia đình và coupe thể thao đều sử dụng hệ thống chuyển số tay kiểu này.

Cuối những năm 1920, hãng Maybach làm ra bộ truyền động bán tự động, êm ái và mạnh mẽ cho mẫu xe Zeppelin oai vệ; cuối thập niên 1930, General Motors ra mắt hộp số tự động hoàn toàn ở Mỹ. Tới những năm 1940 và 1950, mọi người đều dùng số tự động để lái xe dễ dàng hơn.

Ngày nay chỉ còn 2% xe mới bán ra ở Mỹ là xe số sàn, theo CarMax. Hầu hết các hãng xe, ngay cả những thương hiệu thể thao nổi tiếng như Ferrari và Automobili Lamborghini, không sản xuất xe số sàn nữa.

“Có một nhóm nhỏ người tiêu dùng luôn yêu cầu xe số sàn,” Stephan Winkelmann, chủ tịch kiêm CEO Lamborghini, nói. “Nhưng chúng tôi đang tập trung vào những cơ hội lớn hơn.”

Một số người yêu số sàn kiên trung vẫn mua xe này ở khắp các phân khúc. Xe Jeep có số sàn cho các dòng Wrangler và Gladiator. Porsche có mẫu sáu số cho một số xe 718 và 911. Mazda cho biết mức tiêu thụ với xe số sàn MX-5 đạt con số ấn tượng 60%. “Tôi nghĩ giống như với mái tóc vàng, các quý ông thích xe số sàn hơn,” Ian Scott Dorey, chuyên gia tạo mẫu tóc và thời trang sống ở Los Angeles, nói. Ông hiện đang lái chiếc Mazda Miata số sàn thứ tư. “Xe của tôi xử lý được mọi tình huống, và đó là nhờ số sàn,” ông nói. “Cảm giác đạp mạnh chân ga và lao vọt đi thật khó sánh.” Subaru có hai mẫu số sàn.

Tính tới tháng 8.2024, 79% xe BRZ và 87% xe WRX đã bán ra là xe số sàn, theo một người phát ngôn của hãng này. Todd Templeman, nhiếp ảnh gia sống ở Portland, Oregon, đã chạy xe số sàn Subaru WRX STI GR đời 2013 được một thập kỷ. Với ông, cảm nhận giác quan, tiếng động cơ tăng tốc, cảm giác chân côn, gió luồn qua tóc từ cánh cửa sổ mở khi ông sang số, là tất cả. “Động tác về số hoàn hảo khi vào cua là một trong những cảm giác tuyệt vời nhất thế giới,” ông nói.

Nhưng những tín đồ đấy ngày càng hiếm. Enrico Galliera, giám đốc marketing và thương mại của Ferrari, nói họ đã có xe số sàn cho tới khi dòng California ra đời: “Tỉ lệ tiêu thụ chỉ là 0,001%.” Mark Reuss, chủ tịch GM, nói sản xuất thêm xe số sàn làm tăng chi phí với cả dòng xe lên mức quá cao. “Thêm mẫu số sàn đơn giản là không khả thi,” ông nói. Chiếc Corvette số sàn cuối cùng xuất xưởng là năm 2019.

Người ta thích xe số tự động là có lý của nó: Nhanh hơn, chính xác hơn, và ai gặp đèn giao thông, đường đèo dốc hay xe cộ đông đúc mà phải lái xe số sàn đều thấy lo lắng và mệt mỏi hơn, nếu không cẩn thận còn có thể gây nhiều rắc rối và cả thiệt hại.

“Khách hàng muốn lái xe số sàn đều là dân mê xe thứ thiệt,” Alex Long, giám đốc chiến lược sản phẩm ở Aston Martin, nhận xét. Và niềm đam mê đó đi kèm quyền khoe khoang một chút. Xe số sàn thời đầu nặng nề và cồng kềnh; sang số nhầm có thể làm hỏng động cơ hay cháy bộ ly hợp. Làm chủ được kỹ năng đó đồng nghĩa bạn mới xứng đáng với cỗ máy tuyệt diệu mình đang ngồi bên trong.

“Lái xe Diablo nguyên bản thực sự chỉ dành cho những người mạnh mẽ,” Maurizio Reggiani, cựu giám đốc kỹ thuật ở Lamborghini và hiện là cố vấn trưởng của Eccentrica, công ty đang tái hiện dòng xe Diablo với giá 1,35 triệu euro (1,5 triệu đô la) một chiếc, nói. Xe này có phiên bản dễ sử dụng hơn của hộp số sáu cấp ban đầu, vốn cần tới lực 40kg để đạp chân côn. “Nếu bạn chỉ năng 50kg, bạn sẽ phải dồn hết sức để đạp côn,” Reggiani nói. “Nó là một con quái vật thật sự.”

Xe số sàn phiên bản mới không gặp vấn đề như vậy, với chân côn nhẹ hơn và những tiện ích hiện đại như tính năng khớp số và hỗ trợ đường đèo dốc, vốn sẽ giữ chiếc xe đứng yên trên địa hình dốc. Xe số sàn kiểu mới cũng hấp dẫn vì nhiều khả năng giữ được giá, thậm chí còn tăng giá. Lấy ví dụ, những mẫu số sàn cuối cùng của một dòng xe đều đã tăng giá mạnh. Trong ba năm qua, giá xe số sàn chất lượng còn tốt Lamborghini Gallardo đời 2004 đã tăng hơn 35%, lên 182 ngàn đô la, và giá trung bình cao hơn 50% so với xe số tự động, theo Hagerty. Giá đã tăng 21% với xe số sàn Lamborghini Murciélago đời 2002. Giá xe số sàn Ferrari 412i đời 1985 chất lượng còn tốt tăng 50%, lên thành 52 ngàn đô la, và thường cao giá hơn 50% so với xe số tự động cùng đời.

Trong số xe được bán đấu giá trên trang Bring a Trailer, nơi bán xe cổ có giá phải chăng, khác biệt giữa xe số sàn và số tự động có thể rất lớn: Trong 24 chiếc coupe BMW E46 M3 (dòng xe hơi thời những năm 2000) bán được gần đây nhất, xe số tự động có giá trung bình 28.901 đô la, trong khi xe số sàn là 43.469 đô la.

“Các phiên bản xe số sàn đang được ưa thuộc hơn đáng kể,” Ethan Gibson, người phát ngôn của hãng đấu giá Sotheby’s, cho biết. “Chúng hoàn toàn là thao tác tay chân, tạo cảm giác trải nghiệm, cơ giới và hiếm có, với thị trường sưu tập, hiếm có luôn làm tăng giá trị.”

Vài tiếng sau khi Franchitti đã nẹt pô hết cỡ trên đường cao tốc Crest, tôi có mặt ở một nhà kho trung tâm LA, nơi người chế tạo xe mới Sasha Selipanov đang diễn thuyết với bản tuyên ngôn xe số sàn trong căn phòng chật kín khán giả. Ông nói mình rất giận vì mọi người đã quên rằng xe hơi là để “lấp đầy cảm xúc.”

Nhà thiết kế từng làm việc cho hãng Genesis nói: “Kiểu cổ điển luôn là tốt với tôi; tôi cảm thấy kết nối khác hẳn với những món đồ hiện đại.” Ông đã thành lập công ty Nilu27 vào năm 2023, và chiếc xe bảy số V-12 Nilu27 của ông sẽ mang tới chính điều đó, theo lời ông. “Chúng ta phải loại bỏ mọi giao diện giữa người lái xe và con đường. Chúng ta phải sang số!” Trong khi đám đông vỗ tay vang dội, tôi nhớ lại lúc ngồi với Franchitti ngày hôm đó. “Mọi người hiểu mà,” ông vừa nói với tôi vừa chuyển sang số năm vừa khớp để tiếng động cơ giảm xuống và chiếc xe vọt đi trên đường cao tốc số 2. “Chiếc T.50 này hai ngày là bán hết. Đâu phải mình tôi ưa xe số sàn.”