Trên khắp thế giới, khi các lệnh bán sáng lên trên màn hình giao dịch từ Tokyo đến London và New York, một thực tế nghiệt ngã đã lộ rõ: Donald Trump thực sự nghiêm túc trong việc đảo lộn hệ thống thương mại toàn cầu — và có vẻ như, ít nhất là vào lúc này, nỗi lo sợ về một cú sụp đổ thị trường chứng khoán cũng không thể ngăn cản ông.

Mỹ hứng chịu phần lớn đợt bán tháo trên thị trường tài chính vào thứ Năm — chỉ số S&P 500 ghi nhận ngày tồi tệ nhất trong năm năm qua — sau khi Trump công bố mức thuế cao nhất trong hơn một thế kỷ, đe dọa làm gián đoạn chuỗi cung ứng, kìm hãm tăng trưởng và khơi lại lạm phát.

Phản ứng của thị trường đã tạo ra một phán quyết nhanh chóng và mang tính tập thể: Nỗ lực đảo ngược nhiều thập kỷ toàn cầu hóa của ông gần như chắc chắn sẽ gây hỗn loạn cho nền kinh tế trên thế giới.

Tại Mỹ, động thái này khiến Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang Jerome Powell đối mặt với bài toán nan giải: Cân bằng giữa sự chậm lại của nền kinh tế với nguy cơ lạm phát bùng phát trở lại. Đồng thời, chính quyền Trump đang tiến hành cắt giảm chi tiêu và loại bỏ hàng chục ngàn việc làm liên bang dưới sự chỉ đạo của đội DOGE do Elon Musk dẫn dắt, làm dấy lên lo ngại về nguy cơ gia tăng tỷ lệ thất nghiệp.

"Các biện pháp thuế quan này thực sự tồi tệ đối với tăng trưởng của Mỹ và toàn cầu, đồng thời làm gia tăng rủi ro lạm phát," Tracy Chen, giám đốc danh mục đầu tư tại Brandywine Global Investment Management, nhận định. "Tôi không nghĩ rằng Fed có thể cắt giảm lãi suất trong bối cảnh bất ổn như thế này."

Vào thứ Sáu, Powell dự kiến sẽ có phát biểu công khai đầu tiên kể từ khi Trump công bố chính sách thuế quan, động thái đã khiến giới đầu tư toàn cầu lao vào các tài sản trú ẩn an toàn.

Chứng khoán Mỹ chịu ảnh hưởng nặng nề nhất. Chỉ số S&P 500 giảm 4,8%, trong khi chỉ số Nasdaq 100 sụt giảm 5,4%, quét sạch khoảng 3.000 tỉ đô la Mỹ vốn hóa thị trường. Trong khi đó, đồng đô la Mỹ giảm mạnh nhất trong ít nhất hai thập kỷ, trước khi thu hẹp mức giảm, khi các nhà đầu tư rút vốn khỏi Mỹ và trái phiếu kho bạc tăng giá — đẩy lợi suất trái phiếu kỳ hạn 10 năm xuống dưới 4% lần đầu tiên kể từ khi Trump đắc cử — do giới đầu tư tìm kiếm sự an toàn.

Sự hỗn loạn này phản ánh sự thay đổi đáng kể trong tâm lý thị trường chỉ sau hai tháng Trump nhậm chức. Trước đó, các nhà giao dịch đặt cược rằng ông sẽ thúc đẩy tăng trưởng thông qua cắt giảm thuế và nới lỏng quy định, đồng thời đánh giá thấp lập trường cứng rắn về thương mại trong chiến dịch tranh cử. Điều này đã giúp chứng khoán Mỹ bứt phá vào cuối năm ngoái, tạo nên một trong những đợt thị trường giá lên mạnh mẽ nhất kể từ thời kỳ bùng nổ internet những năm 1990.

Tuy nhiên, lo ngại bắt đầu gia tăng từ tháng trước khi Trump đẩy mạnh áp thuế, làm đảo lộn các liên minh toàn cầu, đồng thời tiến hành cắt giảm mạnh chi tiêu liên bang và quy mô lực lượng lao động. Đến thứ Tư, Trump công bố kế hoạch thuế quan vốn đã làm dấy lên lo ngại trong nhiều tuần, bao gồm mức tăng thuế mạnh đối với Trung Quốc — nước hiện phải chịu mức thuế vượt 50% đối với nhiều mặt hàng — cũng như Liên minh châu Âu, Nhật Bản và Việt Nam.

Trừ khi các cuộc đàm phán song phương giúp giảm mức thuế đề xuất, chúng có thể gây xáo trộn chuỗi cung ứng của doanh nghiệp, bóp nghẹt lợi nhuận và đẩy giá tiêu dùng lên cao, qua đó hạn chế khả năng cắt giảm lãi suất của Cục Dự trữ Liên bang nếu nền kinh tế chững lại.

Một số nhà kinh tế đã bắt đầu điều chỉnh dự báo về thời điểm cắt giảm lãi suất tiếp theo của Fed, ngay cả khi giới giao dịch gia tăng đặt cược rằng Fed sẽ can thiệp.

Các nhà kinh tế của Morgan Stanley trước đây dự báo động thái tiếp theo sẽ diễn ra vào tháng Sáu. Nhưng sau tuyên bố của Trump, họ dự đoán Fed sẽ giữ nguyên chính sách cho đến tháng Ba năm sau.

"Đây chắc chắn là động thái mạnh hơn so với những gì mọi người mong đợi," Brad Bechtel, trưởng bộ phận ngoại hối tại Jefferies Financial Group Inc. ở New York, nhận định. "Đây là một vòng xoáy suy thoái nghiêm trọng đối với phần còn lại của thế giới."

Thị trường đã căng thẳng trong nhiều tuần trước thông báo ngày 2.4 của Trump, khiến các nhà phân tích Phố Wall thất vọng vì sự bất ổn khiến họ khó dự đoán tác động. Nhưng những gì diễn ra vào thứ Tư được xem là kịch bản tồi tệ nhất: Chính sách cứng rắn đi kèm với sự thiếu minh bạch trong cách thiết lập mức thuế mới và khả năng chúng có thể được duy trì hoặc đàm phán giảm xuống.

Trump và các cố vấn của ông tỏ ra tin tưởng rằng chương trình của họ cuối cùng sẽ hồi sinh nền kinh tế Mỹ bằng cách đưa việc làm trong lĩnh vực sản xuất trở lại, đồng thời coi những tác động ngắn hạn là điều chỉnh tạm thời. Trump tỏ ra không quan tâm đến phản ứng tức thì của thị trường tài chính, khẳng định rằng mọi thứ sẽ đảo chiều khi tác động thực sự trở nên rõ ràng.

"Tôi nghĩ rằng mọi việc đang diễn ra rất tốt — nó giống như một ca phẫu thuật lớn, và điều đó quan trọng," Trump nói với các phóng viên. "Thị trường rồi sẽ bùng nổ."

Tuy nhiên, bằng cách đẩy giá nhập khẩu lên cao, cuộc chiến thương mại của Trump đã làm giảm niềm tin tiêu dùng, đe dọa sức chi tiêu — yếu tố chính thúc đẩy nền kinh tế. Cách triển khai thiếu nhất quán của ông cũng đặt ra thách thức cho doanh nghiệp, khi họ phải quyết định có nên thích ứng hay chờ xem liệu Trump có thay đổi hướng đi hay không.

Những thay đổi này chưa thực sự tác động mạnh đến nền kinh tế, và nó vẫn đủ vững vàng để Fed ngừng cắt giảm lãi suất vào tháng 12, khi lạm phát vẫn ở mức cao hơn mục tiêu.

Trên thị trường hợp đồng tương lai, các nhà giao dịch đang gia tăng đặt cược rằng Fed sẽ cắt giảm lãi suất nhiều lần trong năm nay, làm sống lại kỳ vọng về "Fed put" — niềm tin rằng các nhà hoạch định chính sách sẽ can thiệp bằng chính sách tiền tệ nới lỏng nếu thị trường chứng khoán lao dốc. Họ đang định giá khả năng Fed sẽ cắt giảm lãi suất ba lần trong năm nay, với xác suất ngang nhau cho lần cắt giảm thứ tư.

Điều này làm gia tăng sự căng thẳng trên thị trường trước báo cáo việc làm hàng tháng vào thứ Sáu, dự kiến cho thấy tốc độ tuyển dụng giảm nhẹ. Sau đó, Powell sẽ có bài phát biểu về triển vọng kinh tế tại một cuộc họp với các nhà báo chuyên về tài chính.

"Khi tình hình trở nên căng thẳng, Fed sẽ cắt giảm và cung cấp thanh khoản," Vineer Bhansali, giám đốc đầu tư và nhà sáng lập Longtail Alpha, nhận định. "Nếu thị trường tiếp tục sụp đổ, họ sẽ thay đổi lập trường ngay cả khi lạm phát vẫn cao."

Với sự hỗ trợ từ Ethan M Steinberg, Elena Popina, Akayla Gardner, Vinicius Andrade, Richard Henderson, Aline Oyamada, Levin Stamm, Abhinav Ramnarayan, Vildana Hajric, Denitsa Tsekova,  Ye Xie