Halimah DeLaine Prado, người đứng đầu bộ phận Pháp chế của Google, đang ngồi cùng bạn bè ở khu ngoại ô Boston, tận hưởng chút thời gian riêng tư hiếm hoi, thì nhận được tin Tối cao Pháp viện Mỹ đã đi tới phán quyết về vụ Gonzalez kiện Google, vụ kiện tụng đã khiến cô bận tối mặt mày suốt một năm qua. DeLaine Prado không ngại dành thời gian để trả lời phỏng vấn trên hành trình đó, bởi phán quyết với tỉ lệ 9-0 của tòa cơ bản là những gì cô đang mong đợi. “Nếu đó là một ngày nghỉ, và ta nhận được phán quyết tuyệt đối có lợi cho ta từ Tối cao Pháp viện, thì tôi rất vui lòng được bỏ ngày nghỉ đó,” cô nói.

Vụ việc thực ra là hai vụ kiện khác nhau trong đó các công ty mạng xã hội bị cáo buộc vi phạm luật pháp liên bang khi trở thành nền tảng và đưa ra khuyến nghị cho các video chiêu mộ khủng bố. Dư luận coi đây là bài trắc nghiệm sống còn cho các điều khoản luật pháp sẽ tạo thành nền tảng cho thời đại mạng xã hội: Phần 230 của đạo luật Quy phạm Thông tin 1996. Luật này bảo vệ các nền tảng trực tuyến trước những vụ kiện tụng liên quan tới nội dung do người dùng của họ đăng tải. Những công ty như Alphabet (công ty mẹ của Google) từ lâu đã lập luận rằng Internet hiện đại không thể tồn tại nếu không được bảo vệ như vậy.

Những năm gần đây, những người chỉ trích các công ty cong nghệ lớn đã tập trung vào Phần 230, họ cho rằng các quy định này đã giúp những nền tảng trực tuyến mặc tình dung dưỡng cho các nội dung độc hại. Do Quốc hội Mỹ ở thế bế tắc, tòa án trở thành hướng giải quyết khả dĩ nhất cho các rắc rối lớn về luật pháp, và quan điểm của Tối cao Pháp viện chấp nhận nghe tranh cãi về vụ kiện video chiêu mộ khủng bố được diễn giải là dấu hiệu đáng lo ngại cho những hãng công nghệ.

Nhưng hóa ra vụ kiện lại phản tác dụng. Bác bỏ yêu cầu xem xét lại tính chính đáng của Phần 230, các thẩm phán tuyên bố rằng những cáo buộc của bên nguyên không cấu thành hành vi vi phạm pháp luật về chống khủng bố. Chỉ hơn một tuần sau, tòa tối cao lại từ chối thụ lý một vụ xoay quanh Phần 230 nữa với nguyên đơn là các nạn nhân của hoạt động khiêu dâm trẻ em, những người này cáo buộc Reddit đã biết mà vẫn tạo điều kiện và thu lợi từ hình ảnh lạm dụng tình dục trẻ em. Có thể các thẩm phán không quan tâm tới vấn đề viết lại quy định cho Internet. “Tòa đã chỉ ra rằng họ không muốn làm rối tung mọi thứ,” Evelyn Douek, giáo sư trường Luật Stanford chuyên nghiên cứu ngôn luận trực tuyến, nhận xét. “Họ phán quyết thận trọng hơn chúng ta tưởng.”

DeLaine Prado không tham gia tranh biện trước tòa cho vụ của Google. Là người phụ trách đội ngũ luật sư 1.400 người của công ty, dấu ấn của cô là rất sâu đậm trong chiến lược của hãng. “Vô số người trong nhóm của tôi đã dành không biết bao nhiêu thời gian cho những vụ này,” cô nói. “Được nhìn thấy một phán quyết gần như trùng khớp với một số lập luận của chúng tôi là thời khắc rất tích cực cho ban pháp chế chúng tôi.”

Trong khi vụ kiện đang đi qua các cấp tòa án, DeLaine Prado cảnh báo công khai rằng một quyết định bất lợi có thể khiến Google bắt đầu phải ngăn ngừa trước bằng cách gỡ bỏ hàng loạt nội dung khỏi trang video YouTube của họ. Trong cuộc phỏng vấn kéo dài một giờ đồng hồ với Bloomberg Businessweek ở văn phòng của cô không lâu trước khi phán quyết được công bố, cô giải thích cách cô thúc đẩy nhóm pháp lý và chính sách công của công ty phối hợp với những nhà tranh đấu ủng hộ Internet mở và cùng các công ty Internet nhỏ hơn nộp thư diễn giải cho tòa giải thích rằng họ sẽ gặp nguy cơ ra sao nếu Phần 230 bị thu hẹp. “Những gì Halimah đã làm trong suốt quá trình này, mà tôi đánh giá rất cao, còn cao hơn lợi ích của YouTube và Google,” Neal Mohan, CEO của YouTube, nói. “Vấn đề còn là tác động của vụ việc với Internet mở mà chúng ta đều đã được hưởng trong vài thập kỷ qua.”

Hơn 45 nhà tranh đấu cho các quyền trên mạng, các công ty và nhóm công nghệ rốt cuộc đã nộp thư diễn giải ủng hộ Google, và các thẩm phán có vẻ đã lắng nghe những thư này trong các cuộc tranh luận miệng.

Nhưng vấn đề có thể sẽ lại sớm được trình ra với các thẩm phán. Các tòa cấp thấp hơn đã đưa ra những phán quyết xung đột nhau về những luật pháp gây tranh cãi được phe Cộng hòa ủng hộ ở các tiểu bang Texas và Florida nhằm cấm những công ty mạng xã hội “kiểm duyệt” ngôn luận chính trị, với những ngụ ý tiềm tàng cho cả Tu chính án thứ Nhất (về quyền tự do ngôn luận) và Phần 230. Các chuyên gia luật nói chiến thắng gần đây của Google cho thấy họ có cơ hội tốt vượt qua các vụ này mà không phải chấp nhận thêm những hạn chế mới trong khâu kiểm duyệt nội dung. Dẫu vậy, DeLaine Prado nói cô vẫn sống trong trạng thái phấp phỏng thường trực.

Sếp của DeLaine Prado, giám đốc phụ trách các vấn đề toàn cầu của Google Kent Walker, gọi cô là “nhà ngoại giao thầm lặng” đáng mến và thân thiện, nhưng sẵn sàng làm rối tung mọi chuyện nếu cần thiết. Trên một mặt trận khác, ông ca ngợi nỗ lực của DeLaine Prado khi đối phó với những quy định đang thay đổi ở châu Âu về công nghệ, mà ông gọi là “bài tập pháp lý phức tạp nhất mà chúng tôi, với tư cách một công ty, đang phải làm.”

DeLaine Prado là một phụ nữ da đen nhiều quyền lực ở một ngành rất ít người như vậy, và cô làm việc cho một công ty đang đối mặt với một vụ kiện từ một số nhân sự da đen nói rằng họ là đối tượng bị phân biệt chủng tộc ở nơi làm việc.Trong khi DeLaine Prado phụ trách định hình câu trả lời của Google, cô cũng nói chung chung, rằng chính mình từng trải qua những chuyện không dễ chịu về mặt chủng tộc trong 23 năm làm việc ở lĩnh vực luật. Cô nói trải nghiệm riêng của cô, trong vai trò phụ nữ da đen ở sở làm, giúp mở rộng góc nhìn của những người ra quyết định tại công ty. “Tôi không hề đeo biển trưởng ban Pháp chế của Google khi bước ra đường,” cô nói.

Tốt nghiệp từ các trường giáo dục tinh hoa Bờ Đông nước Mỹ, DeLaine Prado tới Google lần đầu năm 2006 sau một thời gian ngắn làm luật sư chuyên về Tu chính án thứ Nhất. Ban đầu cô làm luật sư về sản phẩm, tập trung vào những sản phẩm như Blogger và Google Plus. Sau đó cô có nhiều năm làm việc trong mảng quảng cáo của Google, lĩnh vực mang lại doanh thu chính cho họ, trước khi trở thành trưởng ban Pháp chế vào năm 2020. Danh sách chưa đầy đủ những vấn đề sẽ tới tay DeLaine Prado trong vai trò mới có sức mạnh thị trường của công ty, cách Google ảnh hưởng tới nền kinh tế của truyền thông tin tức, và các thuật toán của YouTube để đề nghị video cho người dùng.

Theo DeLaine Prado, điểm chung xuyên suốt những chủ đề này là yêu cầu với Google phải chấp nhận rằng họ không còn là một hãng khởi nghiệp. Cô đôi khi so sánh công ty như một đứa trẻ vật lộn với ý tưởng rằng mình phải lớn lên. So sánh đó có phần hơi kỳ quặc với một công ty trị giá 1,5 ngàn tỉ đô la Mỹ đã niêm yết được gần hai thập kỷ, nhưng là một kiểu ẩn dụ quen thuộc với những người trong nội bộ Google. Daphne Keller, cựu giám đốc pháp lý của Google, là người từng phỏng vấn DeLaine Prado lúc cô mới vào. Bà Keller nói Google đang ở “giai đoạn mới chỉ bắt đầu” tìm hiểu xem họ phải hoạt động ra sao trong vai trò một công ty bị quản lý giống với một định chế tài chính hơn là một doanh nghiệp công nghệ, và ngành công nghệ đang phải trải qua “những đau đớn trưởng thành khủng khiếp.”

Trong vài tháng qua, DeLaine Prado đã hướng dẫn các nhóm vấn đề toàn cầu và sản phẩm của Google để huấn luyện nhân viên trong vai trò quản lý chu kỳ sống của quy định. Đó là cách cô mô tả nỗ lực của Google nhằm định hình luật pháp có lợi cho họ, rồi tìm hiểu cách điều chỉnh việc kinh doanh hiện tại nhằm tuân thủ với luật pháp đấy, đồng thời thiết kế các sản phẩm tương lai cũng tuân thủ quy định.

Công ty hiện phải chuẩn bị cho nhiều thách thức mới khi ngành công nghệ đang định hình lại xoay quanh AI tạo sinh, phần mềm có thể tự tạo văn bản, hình ảnh, và các nội dung khác. DeLaine Prado có tham gia vào hoạt động ra mắt chatbot Bard của Google, và tham gia sâu vào công tác chuẩn bị để tích hợp AI tạo sinh vào mọi sản phẩm của công ty. Một điều cô luôn nhấn mạnh là yêu cầu thiết kế sản phẩm để người dùng hiểu rõ rằng họ đang nhận nội dung từ AI tạo sinh. Google cũng đã thận trọng mô tả các sản phẩm AI của họ mang tính thử nghiệm, một phần nhằm giảm bớt trách nhiệm pháp lý, và một phần để tạo sự khác biệt rằng họ là công ty “có trách nhiệm” trong lĩnh vực AI - trái với những doanh nghiệp lớn khác như Microsoft. “Chúng tôi đang đưa một công nghệ mới ra với thế giới, và phải thừa nhận rằng nó đang trong quá trình phát triển,” DeLaine Prado nói vào giữa tháng 5.2023.

Khi ngành AI trưởng thành hơn, DeLaine Prado có thể sẽ sớm phải quay lại với Phần 230. Các chuyên gia pháp lý và công nghệ đang tranh luận về việc chủ thể lên tiếng là ai khi một chatbot tạo ra văn bản. Phải chăng đó là Google, công ty tạo ra chatbot? Hay những gì chatbot tạo ra chỉ đơn giản là một cách thức biểu diễn thông tin mới đã được đăng tải ở những nơi khác trên Internet, giống như mạng xã hội là một cách để biểu diễn những bài đăng của người dùng?

Sự phân định như vậy, trước giờ chưa có tòa nào phân xử, trở nên rất quan trọng để xác định liệu nội dung do Bard tạo ra có thuộc phạm vi Phần 230 không. Nếu có, Google có thể không phải quá lo ngại về những kiện tụng khi Bard đưa ra thông tin sai lạc, có tính phỉ báng, hay nguy hại. Còn nếu không, Google có thể cần cách tiếp cận cẩn trọng hơn trong phát triển sản phẩm.

Sam Altman, CEO của OpenAI, nói trước Quốc hội Mỹ vào tháng 5.2023 rằng Phần 230 có thể không bảo vệ ngôn luận do AI tạo sinh tạo ra. Một trong các tác giả của bộ luật đấy, cựu Hạ nghị sĩ Chris Cox, một đảng viên Cộng hòa ở California, đã nói rằng đạo luật chắc chắn không bao gồm nội dung của AI tạo sinh.

DeLaine Prado hiện chưa đưa ra quan điểm về vấn đề này cho Google. Có lẽ sẽ mất nhiều năm nữa Tối cao Pháp viện mới xem xét vấn đề rắc rối này, nếu quả họ có xem xét. Nhưng cuộc tranh luận chưa có hồi kết cho thấy những dính dấp của DeLaine Prado với Phần 230 còn lâu mới kết thúc.